آیین اکبری

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

آیینِ اکبری Aeen-e Akbari (book)
کتابی تاریخی و ادبی و علمی و اجتماعی به فارسی در شرح رسوم و آیین‌ها و مقررات دربار هند، نوشتۀ ابوالفضل بن مبارک عَلّامی (۹۵۷ـ۱۰۱۱ق). برخی آیین اکبری را همان کتاب اکبرنامه دانسته‌اند، ولی این نظر صحیح نیست و این دو کتاب دو اثر جداگانه‌اند. این اثر دايرةالمعارف‌ گونه‌ای‌ دربارۀ‌ دانش‌ها، باورها و سنت‌های‌ جاری‌ شبۀ‌ قاره‌ هند در قرن‌ ۱۰ و اوایل قرن ۱۱ق‌ است و در آن‌ دربارۀ‌ تشکیلات‌ اداری‌، نظامی‌، اقتصادی‌ و دینی‌ روزگار جلال‌الدین‌ اکبرشاه‌ گورکانی‌ (حک: ۹۶۳ـ۱۰۱۴ق) سخن‌ رفته‌ است‌. مؤلف‌ این‌ کتاب‌ را به‌ اکبر شاه‌ هدیه‌ کرده‌ و از همین‌ رو آیین‌ اکبری‌ نامیده‌ است‌. این‌ کتاب‌ از نظر موضوع‌ و شیوۀ‌ نگارش‌ از کتاب‌های‌ بسیار ارزشمند فارسی‌ و از منابع‌ مهم‌ پژوهش‌های‌ تاریخی‌ و جامعه‌ شناختی‌ مردم‌ شبه‌ قاره‌ و بعضی‌ کشورهای‌ همسایه‌ در قرن ۱۰ق به‌‌شمار می‌رود که در مجلد سوم آن بخشی از شرح‌حال بزرگان ایرانی آمده است. مآخذ عمدۀ‌ نویسنده‌ در این‌ اثر، دیده‌های‌ وی و گزارش‌های‌ موجود در سازمان‌های‌ اداری‌ اکبر شاه‌ بوده‌ است‌.

آیین‌ اکبری‌ تاکنون‌ چند بار، ازجمله‌ در ۱۲۷۱ق در دهلی‌ در ۱۲۸۶ق در لکهنو، در ۱۲۸۴ـ۱۲۹۴ق در کلکته‌، و در ۱۳۰۰ق در کانپور به چاپ‌ رسیده‌ است‌. متن‌ کامل‌ ترجمۀ‌ انگلیسی‌ آن در ۱۹۹۳ در کلکته‌ چاپ‌ شده‌ است‌. نیز ← اکبرنامه