اقتصاد

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

اقتصاد (economics)
شاخه‌ای از علوم اجتماعی، با هدف مطالعه دربارۀ تولید، توزیع و مصرف ثروت. اقتصاد دو بخش عمده دارد: اقتصاد خرد[۱]، که به مطالعه در مورد رفتار یکایک تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان، یا بازارها می‌پردازد و اقتصاد کلان[۲]، که کل اقتصاد یا کل نظام اقتصادی (به‌ویژه زمینه‌هایی از قبیل مالیات‌بندی و مخارج عمومی) را بررسی می‌کند. اقتصاد عبارت است از مطالعه دربارۀ چگونگی تخصیص منابع، در جامعه‌ای خاص، به منظور تولید کالا و خدمات برای مصرف و سازوکارها و اصولی که بر این فرآیند حاکم‌اند. اقتصاد در جست‌وجوی کاربرد روشی علمی است تا نظریه‌هایی در مورد فرآیندهای اقتصادی طرح کند و آن‌ها را در برابر رخدادهای واقعی بیازماید. دو موضوع اصلی که اقتصاد به آن‌ها می‌پردازد عبارت‌اند از تخصیص مناسب منابع موجود و مسئلۀ ایجاد سازگاری بین منابع محدود و خواست‌های نامحدود در ارتباط با کالاها و خدمات. اقتصاد، مؤلفه‌های کارایی اقتصادی در فرآیند تولید و مفاهیم مربوط به روش‌های اجرایی را تجزیه و تحلیل می‌کند و به بررسی تقاضاهای متعارض برای منابع و نتایج انتخاب‌های صورت‌گرفتۀ افراد، شرکت‌ها یا دولت‌ها می‌پردازد. اقتصاد خرد و اقتصاد کلان جنبه‌های مشترک بسیاری دارند. آن‌ها زیرمجموعۀ رشتۀ اقتصاد‌سنجی[۳] را دربرمی‌گیرند، که با استفاده از روش‌های ریاضی و‌ آماری روابط اقتصادی را تجزیه و تحلیل می‌کند. امروزه روش‌های پیچیدۀ اقتصاد‌سنجی برای موضوع‌هایی از قبیل پیش‌بینی اقتصادی به کار برده می‌شوند. راگنار فریش[۴] و لیونید کانتوروویچ[۵] از پیش‌گامان این رشته‌اند. هدف‌های اقتصادی به دو بخش تقسیم می‌شوند: هدف‌های اثباتی[۶] که با توصیف‌های عینی، واقعی و علمی چگونگی عملکرد اقتصاد را بیان می‌کنند، و هدف‌های هنجاری[۷] که دستورالعمل‌ها و توصیه‌هایی را برای درمان بیماری‌های مشهود عرضه می‌کنند. با این حال، داوری‌های ارزشی اقتصاددانان به نحوی اجتناب‌ناپذیر، در فرمول‌بندی‌های آنان دخالت می‌کنند. اقتصاد با انتشار کتاب ثروت ملل[۸] آدام اسمیت (۱۷۷۶)، چنان رشد کرد که علمی مستقل تلقی شد؛ آلفرد مارشال[۹] وضعیت سنّتی اقتصاد نئوکلاسیک[۱۰] را تثبیت کرد و پس از آن، با تعدیلی که جان مِینارد کِینز[۱۱] در آن انجام داد، به صورت استاندارد امروزی درآمد. برخی از دیگر متفکران مهم اقتصادی عبارت‌اند از دیوید ریکاردو[۱۲]، تامس مالتوس[۱۳]، جان استوارت میل[۱۴]، کارل مارکس[۱۵]، ویلفردو پارتو[۱۶]، و میلتون فریدمن[۱۷]. فهرستی از برندگان جایزه نوبل در رشته اقتصاد در جدول آمده است.

 


سال نام ملیت
1969 راگنار اِی كِی فریش نروژی
1969 یان تین برگن هلندی
1970 پل ساموئلسون امریكایی
1971 سیمون كوزنتس امریكایی (روسی‌تبار)
1972 جان هیكس انگلیسی
1972 كنت اَرو امریكایی
1973 واسیلی لئونتیف امریكایی (روسی‌تبار)
1974 گونار میردال سوئدی
1974 فریدریش هایك اتریشی
1975 لئونید كانتورویچ روسی
1975 تیالینگ كوپمنز امریكایی (هلندی‌تبار)
1976 میلتون فریدمن امریكایی
1977 برتیل اُهلین سوئدی
1977 جیمز مید انگلیسی
1978 هربرت سایمون امریكایی
1979 تئودور شولتز امریكایی
1979 آرتور لوئیس انگلیسی
1980 لارنس كلاین امریكایی
1981 جیمز توبین امریكایی
1982 جورج استیگلر امریكایی
1983 جرارد دبرو امریكایی (فرانسوی‌تبار)
1984 ریچارد استون انگلیسی
1985 فرانكو مودیلیانی امریكایی (ایتالیایی‌تبار)
1986 جیمز بویكنن امریكایی
1987 رابرت سُلو امریكایی
1988 موریس آله فرانسوی
1989 تروگوه هاولمو نروژی
1990 هری ماركوویتس امریكایی
1990 مرتون میلر امریكایی
1990 ویلیام شارپ امریكایی
1991 رونالد كوز انگلیسی
1992 گری بِكِر امریكایی
1993 رابرت فوگل امریكایی
1993 داگلاس نورث امریكایی
1994 جان هارسانی امریكایی
1994 جان اِف نَش امریكایی
1994 راینهارت سلتن آلمانی
1995 رابرت لوكاس امریكایی
1996 جیمز میرلیس انگلیسی
1996 ویلیام ویكری امریكایی
1997 رابرت سی مرتون امریكایی
1997 مایرون اس اسكولز امریکایی
1998 آمارتیا سن هندی
1999 رابرت ماندل كانادایی
2000 جیمز هكمن امریكایی
2000 دانیل مك‌فادن امریكایی
2001 جورج اِی اكرلف امریكایی
2001 مایكل اسپنس امریكایی
2001 جوزف ای استیگلیتس امریكایی
2002 دانیل كانمن اسرائیلی
2002 ورنون اِل اسمیت امریكایی
2003 رابرت اِف انگل امریكایی
2003 كلایو گرینجر انگلیسی
2004 فین ای كیدلاند نروژی
2004 ادوارد سی پرسكات امریكایی
2005 رابرت اومان اسرائیلی
2005 تامس شلینگ امریكایی
2006 ادموند فِلپس امریكایی
2007 لئونید هورویتس امریكایی
2007 اریك اس ماسكین امریكایی
2007 راجر بی مایرسون امریكایی
2008 پاول کروگمن امریکایی


  1. microeconomics
  2. macroeconomics
  3. econometrics
  4. Ragnar Frisch
  5. Leonid Kantorovich
  6. positive
  7. normative
  8. The Wealth of Nations
  9. Alfred Marshall
  10. neoclassical economics
  11. John Maynard Keynes
  12. David Ricardo
  13. Thomas Malthus
  14. John Stuart Mill
  15. Karl Marx
  16. Vilfredo Pareto
  17. Milton Friedman