امیرخیزی، محمد اسماعیل (تبریز ۱۲۵۵ـ تهران ۱۳۴۴ش)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
نسخهٔ تاریخ ‏۱۶ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۰۷:۱۵ توسط Reza rouzbahani (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

محمّداسماعیل امیرخیزی (تبریز ۱۲۵۵ـ تهران ۱۳۴۴ش)

محمد اسماعیل امیرخیزی
زادروز تبریز ۱۲۵۵ش
درگذشت تهران ۱۳۴۴ش
ملیت ایرانی
شغل و تخصص اصلی ادیب و مورخ
آثار تصحیح بوستان سعدی؛ قطعات منتخبه زبان فارسی (به نظم و نثر، در ۳ جلد)؛ تصحیح دیوان عنصری  
گروه مقاله ادبیات فارسی
امیرخیزی

ادیب و مورخ ایرانی. در ۱۲۸۵‌ش به مشروطه‌خواهان پیوست و به‌عنوان نمایندۀ اردبیل به انجمن ایالتی آذربایجان راه یافت و مدتی مشاور ستارخان بود و در ۱۲۸۸ش همراه او به تهران رفت. پس از حادثۀ پارک اتابک و مجروح‌شدن ستارخان در ۱۲۸۹‌ش، به تبریز بازگشت. پس از جنگ مجاهدین تبریز و نظامیان روسیه در ۱۲۹۰‌ش و پیروزی روس‌ها و استقرار حکومت حاج صمدخان شجاع‌الدوله، به استانبول و از آن‌جا به برلین رفت و در کمیتۀ ملّیون ایرانی به فعالیت پرداخت. در ۱۲۹۳‌ش به دولت موقت ملی پیوست و پس از سقوط بغداد به‌ دست قوای انگلیس به استانبول رفت و سرانجام به تبریز بازگشت. در ۱۲۹۸ش به خدمت وزارت فرهنگ درآمد و به تدریس در دبیرستان محمودیه (فردوسی) تبریز پرداخت و به شیخ محمد خیابانی پیوست. پس از قتل او از سیاست کناره‌گیری کرد و تا ۱۳۱۴ش مدیر دبیرستان فردوسی بود. امیرخیزی دوبار به ریاست دارالفنون رسید و در ۱۳۲۸ش بازنشسته شد. تخلص او، «گرامی» و «هنر» بود.

از آثار وی عبارتند از تصحیح بوستان سعدی (تبریز، ۱۳۱۰ و ۱۳۱۴ش)؛ قطعات منتخبۀ زبان فارسی، نظم و نثر در ۳ جلد (تبریز، ۱۳۱۰ـ ۱۳۱۲ش)؛ تصحیح دیوان عنصری (چاپ‌ نشده)؛ قیام آذربایجان و ستارخان (تبریز، ۱۳۳۹ش)؛ تاریخ فرهنگ و ادب آذربایجان (چاپ ‌نشده)؛ قصاید و اشعار که بیشتر در مجلۀ ارمغان منتشر شده و مقالات که بیشتر در مجلۀ وحید منتشر شده است.