نمایش مبدأ برای براهنی، رضا (تبریز ۱۳۱۴-1401ش)


{{جعبه زندگینامه
|عنوان =رضا براهنی
|نام =
|نام دیگر=
|نام اصلی=
|نام مستعار=
|لقب=
|زادروز=تبریز ۲۱ آذر ۱۳۱۴ش
|تاریخ مرگ= تورنتو ۵ فروردین ۱۴۰۱ش
|دوره زندگی=
|ملیت=ایرانی
|محل زندگی=
|تحصیلات و محل تحصیل=دکتری ادبیات انگلیسی- دانشگاه استانبول
| شغل و تخصص اصلی =منتقد ادبی، رمان‌نویس، مترجم و شاعر
|شغل و تخصص های دیگر=
|سبک =
|مکتب =
|سمت =
|جوایز و افتخارات =
|آثار =طلا در مس (۱۳۴۴ش; ویرایش سه جلدی; تهران; ۱۳۷۱ش)؛ قصه‌نویسی (تهران; ۱۳۴۸ش)؛ مجموعه شعر آهوان باغ (۱۳۴۱ش)
|خویشاوندان سرشناس =
|گروه مقاله =ادبیات فارسی
|دوره =
|فعالیت های مهم =
|رشته =
|پست تخصصی =
|باشگاه =
}}
[[پرونده:12168000- 2.jpg|جایگزین=رضا براهنی|بندانگشتی|رضا براهنی]]
[[پرونده:12168000- 3.jpg|جایگزین=رضا براهنی همراه با ادوارد اَلبی و غلامحسین ساعدی (سال ۱۹۷۸)|بندانگشتی|رضا براهنی همراه با [[آلبی، ادوارد|ادوارد اَلبی]] و [[غلامحسین ساعدی]] (سال ۱۹۷۸)]]
رضا براهنی (تبریز ۲۱ آذر ۱۳۱۴ش- تورنتو ۵ فروردین ۱۴۰۱ش)<br /> 

منتقد ادبی، رمان‌نویس، مترجم و شاعر ایرانی. از دانشگاه استانبول دکتری ادبیات انگلیسی گرفت و در دانشگاه تهران به تدریس پرداخت. مهم‌ترین منتقد ادبی و خاصه ناقد شعر ایران طی دهه‌های 1350 تا انتهای دهۀ 1370. وی فعالیت‌های سیاسی نیز داشته است. کار ادبی‌اش را از ۱۳۴۰ش با ترجمۀ آثار [[آنتوان سنت ـ اگزوپری|سنت‌ اگزوپری]] و [[ایوو آندریچ]] آغاز کرد. در مجلۀ فردوسی نقدهایی در زمینۀ شعر و داستان نوشت و به‌عنوان منتقدی صریح‌اللهجه شهرت یافت. مجموعۀ این نقدها در دو کتاب ''[[طلا در مس]]'' در نقدِ شعر و شاعران (۱۳۴۴ش، ویرایش سه‌جلدی، تهران، ۱۳۷۱ش) و ''قصه‌نویسی'' (تهران، ۱۳۴۸ش) در نقد داستان و داستان‌نویسان منتشر شد.  

نخستین مجموعۀ شعرش، ''آهوان باغ''، در ۱۳۴۱ش انتشار یافت. از آن‌ پس مجموعۀ شعرها و متن‌های انتقادی متعددی به‌چاپ رساند، از آن شمارند: ''مصیبتی زیر آفتاب'' (تهران، ۱۳۴۹)؛ ''اسماعیل'' (تهران، ۱۳۶۶)؛ ''بیا کنار پنجره'' (تهران، ۱۳۶۷)؛ مجموعۀ ‌شعر ''خطاب به پروانه‌ها'' (۱۳۷۴ش) همراه با متنِ انتقادیِ ''چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم''؛ ''کیمیا و خاک'' (۱۳۶۴ش)؛ ''بحران رهبری نقد و انتقاد ادبی'' (۱۳۷۵ش). در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ضمن تشکیل کلاس‌های داستان‌نویسی، چند رمان منتشر کرد؛ از آن شمارند: ''بعد از عروسی چه گذشت'' (تهران، ۱۳۶۱)؛ ''آواز کشتگان'' (۱۳۶۲ش)؛ ''[[رازهای سرزمین من]]'' (تهران، ۲ جلد، ۱۳۶۶ش)؛ ''آزاده خانم و نویسنده‌اش'' (۱۳۷۶ش). از آثار دیگرش: رمان ''روزگار دوزخی آقای ایاز'' در ۳ جلد (این کتاب در سال‌های پیش از انقلاب چاپ و جمع‌آوری شد) و ''تاریخ مذکر''.   

براهنی در آثار اولیه‌اش، اعم از نقد و شعر و داستان، رویکردی اجتماعی‌ دارد، اما در آخرینِ آن‌ها به بازی‌های زبانی و شگردهای پسا‌مدرن گرویده است. وی از دهۀ 1360 با برگزاری کارگاه‌هایی ادبی در زیرزمین خانه‌اش و ضمن طرح نظریه‌هایی بر مبنای زبانیت زبان و چندصدایی، جریانی را در شعر ایران به راه انداخت که باعث شکل‌گیری جریانات ادبی‌ای چون شعر دهۀ هفتاد، شعر پست‌مدرن و شعر زبان شد. از شاگردان وی در این کارگاه‌ها شاعران و داستان‌نویسانی چون [[شیوا ارسطویی]]، هوشیار انصاری‌فر، شمس آقاجانی، عباس حبیبی بدرآبادی، [[مهسا محبعلی]]، [[میرعلی نقی، سید علیرضا (تهران ۱۳۴۵ش)|سیدعلیرضا میرعلینقی]]، [[فریبا صدیقیم]]، ناهید توسلی، رؤیا تفتی، رزا جمالی و احمد نادعلی را می‌توان نام برد.  

براهنی در دهۀ ۱۳۷۰ به کانادا مهاجرت کرد. وی سالیان درازی را در اواخر حیاتش به دلیل ابتلا به آلزایمر فعالیت ادبی‌ نداشت و جز چند مصاحبۀ شفاهی با نشریات و رسانه‌های داخلی و خارجی تا پیش از سال 1395ش، از میانۀ دهۀ 1380 به بعد فعالیت قلمی‌ای نداشت. وی را به دلیل استمرار و جدیت در مسألۀ نقد آثار ادبی دهه‌های 1340 تا پایان 1370ش و همچنین به‌خاطر ترویج نقد ادبی با رویکردهای مدرن (ضمن آثار مکتوب و در کارگاه‌های شعر و قصه‌اش) می‌توان مهم‌ترین منتقد ادبی سدۀ 14ش ایران دانست. 
----


 <br />
 
 
 <!--12168000-->   
  
             [[Category:ادبیات فارسی]]
            
             
             [[Category:ادبیات معاصر - اشخاص]]
            
             
             [[Category:زبان شناسی و ترجمه]]
            
             
             [[Category:مترجمان]]