بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
عنوان نهادی شبه‌نظامی تأسیس‌شده در آذر ۱۳۵۸ش به دستور امام خمینی (ره). در ابتدا برای سازماندهی توده‌ای نیروها در برابر تهدیدهای داخلی و خارجی، طی سخنرانی و دستوری از سوی امام خمینی (ره) به‌نام ارتش ۲۰میلیونی شهرت یافت، اما با شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، مسئولیت آموزش و سازماندهی و مدیریت آن به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی واگذار شد. در طی جنگ، همواره گروه‌های مختلف مردمی با ثبت‌نام، آموزش و اعزام به جبهه‌ها در قالب سازمان بسیج به تغذیۀ نیروی انسانی جبهه‌ها، اعم از رزمی و لجستیکی می‌پرداختند. بیشتر نیروهای شاغل و فعال در جنگ همواره بسیجیان بودند. دورۀ آموزشی رزمی بسیج یک‌ماه و برای تخصص‌های ویژه دوماه بود. در جنگ هشت‌ساله، سازمان و تشکیلات وسیعی در ذیل سپاه پاسداران برای بسیج پدید آمد و پس از پایان جنگ گسترش داخلی یافت؛ ازجمله در عرصۀ انتظامات عمومی، مسائل حفاظتی، اطلاعاتی و جز آن. سپس رفته‌رفته نهادهای زیرمجموعۀ آن مانند بسیج خواهران، بسیج دانش‌آموزی، بسیج دانشجویی، و بسیج کارگران شکل گرفت. در اغلب نهادها و ارگان‌های موجود در کشور پس از جنگ، دفتری به نام بسیج وجود داشت. سازمان بسیج در کنترل انتظامات انتخابات و رأی‌گیری‌های متعدد در کشور نقش مهمی داشته و از میانۀ دهۀ ۱۳۷۰ نیز به‌عنوان ضابط قوۀ قضائیه وارد نوع دیگری از فعالیت انتظامی شده است.