تجسم اعمال
تجسّم اَعمال
(در لغت به‌‌معنای صورت جسمانی یافتن کردارها) در اصطلاح پاره‌ای از فیلسوفان مسلمان، مانند صدرالمتألهین شیرازی، به این معنی که کردارهای نیک و بد انسان، پس از مرگ و نیز در روز رستاخیز، پیکری نیک و زیبا (مانند پیکر جوانی آراسته)، یا پیکری بد و زشت (مانند پیکر سیاهی بویناک، یا هیئت خوک و میمون) می‌یابد و آدمی را شادمان یا اندوهگین می‌کند و بدین‌سان انسان پاداش یا کیفر می‌یابد. مستند دینی ـ کلامی این نظریه، آیات و روایاتی است که برطبق آن‌ها «انسان بر اساس نیّت خود محشور می‌شود». ملاصدرا برای تبیین نظریۀ معاد جسمانی به طرح نظریۀ تجسم اعمال پرداخت. وی معتقد است در این جهان روح، معلول و به‌مثابۀ سایۀ بدن است (← نَفْس) و در آن جهان، علت و منشأ و آفرینندۀ بدن اُخروی نیز خواهد بود. بدین‌ترتیب که صفات نیک و بد آدمی، ملکۀ نفسانی وی می‌گردد و نفسِ دارای صفات نیک و بد، بدان سبب که توان خلاقیت دارد، در روز رستاخیز پیکری در خور صاحب خود خلق می‌کند. نیز← معاد