توقیعات
توقیعات
جملات کوتاه حکمت‌آمیز منقول از شاهان و فرمانروایان ساسانی معمولاً در پاسخ به یک گزارش یا پرسش. اصل پهلوی توقعیات در دست نیست، اما چند نمونه از آن‌ها، که کم‌وبیش از زبان فارسی تأثیر پذیرفته، به خط عربی همراه با معادل معنایی‌شان در منابع دورۀ اسلامی نقل شده است، مانند کی شَنَد مِنَد (= هرکه بشنَود، بیندیشد). به احتمال بسیار، واژۀ «دستینگ» پهلوی و «دستینۀ» فارسی معادل واژۀ توقیع است. این سخنان از نوع اندرزهای سیاسی‌ـ اجتماعی است که هدف از آن‌ها رهنمود ادارۀ امور مملکت بوده و بعضی از آن‌ها به‌صورت امثال سایر درآمده است. مهم‌ترین توقیعات از قول این شاهان در منابع دوران اسلامی ذکر شده است: اردشیر بابکان، نرسی، بهرام‌گور، هرمز پسر انوشیروان، خسرو پرویز، قباد پسر خسرو پرویز (شیرویه)، انوشیروان که بیشترین توقیعات بدو منسوب است (← دستورنامۀ کسروی). احتمالاً در اواخر دورۀ ساسانی، مجموعه‌ای از توقیعات شاهان آن دوره گرد آمده است که در دورۀ اسلامی به عربی ترجمه شده و سرمشقی برای توقیعات خلفا و امرا و وزرا شد و سنت توقیع‌نویسی را در میان آنان رواج داد.