دشتی
دشتی
نام یکی از آوازهای ایرانی از متعلقات دستگاه شور. گام دشتی همان گام شور است. شاهد آن درجۀ پنجم گام شور، ایست آن درجۀ سوم گام شور، و خاتمۀ آن شاهد شور است. (منظور از گام دُوری از نت‌ها در فاصلۀ اکتاو، چهارم یا پنجمِ درست است که روی برخی درجات آن مقام یا گوشۀ خاصی بنا می‌شود و با مفهوم اروپایی گام متفاوت است). اغلب دشتی را آوازی غمناک می‌شناسند، ولی علینقی وزیری و سپس روح‌الله خالقی، شاگرد او، با ساختن آثار گوناگون نشان دادند که با این آواز زیبا غیر از اندوه و غم حالات حماسی و حتی فانتزی و کمیک را نیز می‌توان ابراز کرد. سرودهای جاودانه ای ایران، ساخته خالقی و ای وطن اثر وزیری ازجمله آهنگ‌های ملی‌میهنی در آواز دشتی است. شاهد دشتی خاصیت دیگری هم دارد و آن این‌که به مناسبت برای بیان غم و اندوه و نظیر آن ربع‌پرده بَم می‌شود و سپس به حالت اول برمی‌گردد که به آن نت متغیّر می‌گویند. این آواز بیشتر از هر جا در شمال ایران متداول است. گوشه‌های دشتی عبارت‌اند از درآمد، دشتستانی، غم‌انگیز، بیدگانی، چوپانی، اوج، عشاق، دیلمان، و مثنوی. بعضی گیلکی را در دشتی و برخی در ابوعطا می‌نوازند. برخی از دیگر آهنگ‌های معروف دشتی عبارت‌اند از ژیمناستیک موزیکال، و بستۀ دام هر دو اثر وزیری؛ موسمِ گل اثر موسی معروفی؛ از خون جوانان وطن اثر عارف قزوینی؛ زردملیجه، تمرین دشتی، در قفس، و به یاد گذشته اثر ابوالحسن صبا؛ و گریه کن اثر عارف قزوینی.