دفتر تحکیم وحدت
دفتر تحکیم وحدت
مرکزی دانشجویی تأسیس‌شده در نخستین سال‌های پیروزی انقلاب اسلامی در ایران. در ۱۳۵۸ش آیت‌الله منتظری مسئلۀ وحدت حوزه و دانشگاه را مطرح کرد و متعاقب آن دفتری برای فعالیت مشترک و هماهنگ انجمن‌های اسلامی کل دانشگاه‌های کشور ایجاد شد. نخستین رهبران دفتر تحکیم وحدت، برخی از دانشجویان مسلمان پیرو خط امام بودند که در ماجرای اشغال سفارت و گروگانگیری دیپلمات‌های امریکایی در آبان ۱۳۵۸ شرکت داشتند. در سال‌های اولیه، وظیفۀ آنان مبارزه با گروه‌های سیاسی مخالف نظام جمهوری اسلامی، به‌ویژه مجاهدین خلق و کمونیست‌ها در دانشگاه بود. آنان رفته‌رفته صبغه‌ای دولتی یافتند و در دورۀ نخست‌وزیری مهندس میرحسین موسوی به‌عنوان بازوی دولتی وزارت فرهنگ و آموزش عالی در دانشگاه‌ها عمل کردند. تحولات اساسی در دفتر تحکیم وحدت، از اوایل دهۀ ۱۳۷۰ رخ داد و اعضای جوان‌تر و جدیدتر کوشیدند استقلال بیشتری از دولت داشته باشند و مواضع انتقادی خود را به‌عنوان نمایندۀ جنبش دانشجوی ایران بازیابند. عملکرد پیشین آنان موجب فاصلۀ اکثریت دانشجویان با آنان شده بود. با این حال در خرداد ۱۳۷۶ و آغاز ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، اعضای دفتر تحکیم وحدت به اصلاح‌طلبان پیوستند و مواضعی رادیکال اتخاذ کردند. طرح مسائل جدید و تغییراتی در اساسنامۀ دفتر سبب شد که برخی انجمن‌ها و اعضا کنار نهاده شوند و یا انشعاب کنند. در ۱۳۷۹ دو گروه عمده موسوم به تحکیم دانشگاه علامه و تحکیم دانشگاه شیراز دربرابر هم قرار گرفتند. گروه اول نیز پس از دستگیری برخی اعضا، رفته‌رفته به دو شاخۀ مدرن و سنتی تقسیم شد. گروه مدرن معتقد بود که دفتر تحکیم وحدت به دفتر تحکیم دموکراسی تغییر ماهیت و نام دهد. تندروی‌های دفتر تحکیم در دورۀ خاتمی و پس از آن، و تغییر فضای دانشگاه‌ها، تأثیر این نهاد دانشجویی را کاهش داده و آن را منزوی کرده است.