زیارت
زیارَت
سفر به اماکن مقدس از روی اعتقاد مذهبی. زیارت معمولاً به قصد تأمل و تعمیق ایمان مذهبی و پاداش معنوی انجام می‌گیرد.
زیارت در ادیان گوناگون. در میان مسیحیان، سفرهای زیارتی از قرن ۲م رایج شد و نتیجۀ مستقیم افزایش آن‌ها ایجاد مهمانسراهایی برای زائران و تأسیس فرقه‌های مذهبی شهسواران بود. نقاط زیارتی مهم مسیحیان در قرون وسطا[۱] بیت‌المقدس (اورشلیم)، رم[۲]، مرقد یعقوب[۳] حواری در کومپوستلا[۴]ی اسپانیا، و ضریح قدیس تامس بکت[۵] در کَنتِربِری[۶] انگلستان بودند. زیارت، اغلب شامل پرهیز (غذایی یا جنسی) و همچنین گشت و گذار می‌شد و از این‌رو عامل مهمی در تبادل افکار بین نواحی و فرهنگ‌های مختلف بود. انگیزه‌های زیارت، توبه از گناهان و دغدغۀ آخرت تا کسب فایده‌ای برای حیات فعلی را دربرمی‌گرفت، فایده‌ای که ممکن بود برای برداشت محصولِ بیشتر یا شفایافتن از مرض یا روی‌آورشدن بخت باشد. زیارت در دین مسیح از واجبات نیست و بیشتر در میان پیروان کلیسای کاتولیک و کلیسای اعلای انگلیکان[۷] رواج دارد. یکی از اماکن مقدس پیروان کلیسای کاتولیک لورد در فرانسه است. پرطرفدارترین مکان‌های زیارتی نقاطی است که مریم عذرا[۸] بر کسی ظاهر شده یا معجزه‌ای رخ داده است. سه مرکز زیارتی مهم در انگلستان قرون وسطا عبارت بودند از کنتربری، مرقد ادموندز[۹] قدیس در سافُک[۱۰]، و والسینگم[۱۱] در نورفُک[۱۲]. هنوز در روز عید فصح[۱۳] به زیارت والسینگم می‌روند. چینی‌ها هم، در آیین‌های بودا و تائو[۱۴]، کوه‌های مقدسی دارند که از مکان‌های زیارتی مهم آن‌ها به‌شمار می‌روند. در ژاپن زیارت کوه‌های مقدس را هر دو آیین شینتو[۱۵] و بودا مثمر ثمر میدانند. در شینتو، کوه فوجی[۱۶] والاترین خانۀ خدایان محسوب می‌شود. زائران معمولاً پای پیاده از این کوه که قله‌اش همیشه پوشیده از برف است بالا می‌روند. زائران بودایی مکان‌های منتسب به اولیای بودایی یا جمعی از خیل معابد بودایی را به‌ترتیب زیارت می‌کنند، مثلاً ۳۳ حرم کوانُّن[۱۷] یا ۲۵ معبد دیار پاک[۱۸]. نیز مکان‌های زیارتی بوداییان مشتمل است بر لومبینی[۱۹] زادگاه بودا؛ باغ گَوَزن[۲۰] در سارنات[۲۱] نزدیک بِنارِس که او نخستین موعظه‌اش را آن‌جا ایراد کرد؛ درخت بدهی[۲۲] در حوالی بوده‌گایا[۲۳] در بیهار[۲۴] که در آن‌جا به اشراق رسید؛ شهر بنارس (وارانسی)[۲۵] که سانگ‌ها[۲۶] (جامعۀ راهبان) را آن‌جا تأسیس کرد؛ و محل وفاتش کوسینَگَرَه[۲۷] در اوتار پِرادِش[۲۸]. همچنین معبد دندان در کَندی[۲۹] در سری‌لانکا محل یک دندان بودا، و جایی در بالای کوه سری پَدَه[۳۰] که قدمگاه او تصور می‌شود. شهر آمریتسار[۳۱] در پنجاب را گوروی چهارم سیک‌ها به‌عنوان مرکزی برای جامعۀ سیک پی‌افکند و معبدهایی در آن بنا نهاد. اکنون اَمریتسار مرکز زیارتی سیک‌ها[۳۲] خصوصاً در گورپورب[۳۳]ها اعیاد گرامیداشت گوروهای سیک است. در آیین هندو شهر بِنارِس و رود گنگ از مکان‌های مقدس به‌شمار می‌روند. هندوان همچنین روینداوان، زادگاه کریشنا، و آیودهیا/آجودیا، زادگاه راما را زیارت می‌کنند. یونانیان باستان معبدهایی را که در دِلفی و اِفِسوس داشتند مقدس می‌دانستند. دیوار ندبه در بیت‌المقدس نیز مکان زیارتی مهمی برای یهودیان است، زیرا پس از آن که آخرین معبد/هیکل[۳۴] آن‌ها را در ۷۰م ویران کردند تنها بخش برجای مانده از آن است.
زیارت در اسلام. مسلمانان برای شهرهای مکه و مدینه تقدس ویژه‌ای قایل‌اند. مکه زادگاه پیامبر اسلام است و کعبه، خانۀ خدا، در این شهر واقع است. مدینه، محل شگل‌گیری اولین جامعۀ اسلامی، و مدفن پیامبر اسلام و بسیاری از اصحاب و خاندان او (در قبرستان بقیع) و بیت‌المقدس، نقطۀ عروج او، از دیگر شهرهای زیارتی مسلمانان است. علاوه بر آن، شهرهای دیگری نیز که مدفن امامان معصوم شیعه هستند در نزد شیعیان مقدس‌اند که عبارت‌اند از کربلا، نجف، کاظمین و سامره در عراق (که عتبات عالیات نامیده می‌شوند) و نیز شهر مشهد در ایران. شهر قم که مدفن حضرت معصومه (س) است نیز نزد شیعیان از حرمت خاصی برخوردار است. در اسلام زیارت خانۀ خدا، که در اصطلاح به آن حج و عمره می‌گویند، از مهم‌ترین وظایف واجب و مستحب مسلمانان است که مورد اتفاق همۀ مذاهب است. زیارت قبور پیامبران و امامان و صالحان از نشانه‌های ایمان و از بهترین وسایل پاک‌سازی جان و تعدیل اخلاق و تقویت صفات پسندیده شمرده می‌شود، زیرا یادآور گفتار و کردار پاکان و راستان و الگوپذیری از نیکان است. هنرهایی چون معماری و خوشنویسی و کاشی‌کاری نیز در زیارتگاه‌ها جلوۀ خاصی دارد و یادگارهای ماندگاری از نسل‌های گذشته است. زمینۀ اجابت دعا و قضاء حوائج و شفای بیماران و زدوده‌شدن غم‌ها و ناراحتی‌ها و حصول صفای دل در زیارت معصومین کاملاً فراهم می‌آید و در این باب نوشته‌ها بسیار و حکایت‌ها بی‌شمار است. زیارت قبور مؤمنان نیز موجب یادآوری مرگ و پندآموزی از بی‌ثباتی دنیا و تعدیل علایق مادی و دنیوی و آماده‌شدن برای سفر آخرت است، و هم سبب رقّت قلب و مهربانی‌کردن با دیگران و دورشدن از خشونت‌ها و ناهنجاری‌هاست، به‌خصوص اگر با توجه بیشتر و رعایت آداب توأم باشد.
آداب زیارت. از آداب زیارت معصومین غسل‌کردن و پوشیدن جامه‌های پاکیزه و استعمال عطر، مگر در زیارت امام حسین (ع)، و خواندن زیارت‌نامه‌هایی است که متضمن بیان عقاید و نشانگر ادب و معرفت است. از آداب زیارت قبور مؤمنین طهارت‌داشتن، پرهیز از خنده و سخنان بیهوده و پرداختن به امور دنیا، و خواندن سوره‌هایی از قرآن است، به‌خصوص هفت‌بار سورۀ قدر و یک بار سورۀ حمد و یازده‌بار سورۀ توحید، و یک بار سورۀ یس. جمعی از علمای شیعه آثاری خاص به نام کتاب‌المزار پرداخته‌اند، چنان‌که در جوامع حدیث بخش خاصی را به نام مزار اختصاص داده‌اند که در آن‌ها زیارت‌نامه‌های منقول از امامان و نیز آداب و اوقات زیارت و سایر مطالب مربوط به آن آورده شده است. همچنین، در کتب ادعیه، زیارت‌نامه‌ها را آورده‌اند. از زیارت‌نامه‌های مشهور می‌توان از زیارت عاشورا (← زیارت_عاشورا)، زیارت وارث، زیارت امین‌الله، زیارت جامعه کبیره و زیارت‌نامه‌های هریک از چهارده معصوم نام برد. برخی فرقه‌ها مثل سلفیّه و وهابیّه زیارت را عملی ناروا و بدعت‌آمیز میدانند و با آن سخت مبارزه می‌کنند و زائران را از انجام آن بازمی‌دارند.
- ↑ Middle Ages
- ↑ Rome
- ↑ St James
- ↑ Compostela
- ↑ Thomas Becket
- ↑ Canterbury
- ↑ High Church Anglican
- ↑ Virgin Mary
- ↑ Edmunds
- ↑ Suffolk
- ↑ Walsingham
- ↑ Norfolk
- ↑ Easter
- ↑ Taoist
- ↑ Shinto
- ↑ Fuji
- ↑ (Kawannon (Kannon, Bodhisattva
- ↑ Pure Land
- ↑ Lumbini
- ↑ Deer Park
- ↑ Sarnath
- ↑ Bodhi
- ↑ (Buddh Gaya (Budh Gaya
- ↑ Bihar
- ↑ Varanasi
- ↑ Sangha
- ↑ Kusinagara
- ↑ Ultra Pradesh
- ↑ Kandy
- ↑ Sir Pada
- ↑ Amritsar
- ↑ Sikhism
- ↑ gurpurb
- ↑ Temple