سنگ دگرگونی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

سنگ دگرگونی (metamorphic rock)

سنگ دگرگوني

سنگی که شکل اصلی، بافت، یا مجموعه کانی‌های آن براثر فشار یا حرارت تغییر کرده است. مثلاً ممکن است سنگ آهک[۱] براثر حرارت به سنگ مرمر[۲]، و شیل[۳] براثر فشار به اسلیت[۴] تبدیل شوند. چارلز لایل[۵]، زمین‌شناس اسکاتلندی، این اصطلاح را در ۱۸۳۳ وضع کرد. دگرگونی[۶] بر دو نوع اصلی است. دگرگونی حرارتی[۷] یا دگرگونی مجاورتی[۸] که براثر پخته‌شدن سنگ‌های جامد[۹] در مجاورت توده‌ای آذرین[۱۰] (سنگ مذاب[۱۱] یا ماگما[۱۲]ی موجود در شکافِ پوستۀ[۱۳] زمین) روی می‌دهد. این نوع دگرگونی، ازجمله، علت تبدیل سنگ آهک به مرمر است. دگرگونی ناحیه‌ای[۱۴] حاصل حرارت و فشارهای بسیار زیاد، همراه با تدفین[۱۵]، حرکات، و برخورد[۱۶] صفحات زمین‌ساختی[۱۷] است (← زمین‌ساخت صفحه‌ای). این نوع دگرگونی، ازجمله، موجب تبدیل شیل به اسلیت می‌شود. نوع سوم دگرگونی ضربه‌ای[۱۸] است که براثر اعمال فشار شدید و ناگهانی بر سنگ‌ها، مانند فشار ناشی از برخورد شهاب‌سنگ‌ها، روی می‌دهد. اصولاً سنگ‌های دگرگونی ترکیب شیمیایی مشابهی با سنگ آغازین دارند، اما از آن‌جا که کانی‌های متفاوت در فشار و دماهای متفاوت پایدارند، عموماً این سنگ‌ها مرکب از کانی‌های دگرگونی متفاوت‌اند. دگرگونی در بافت سنگ نیز تغییراتی ایجاد می‌کند.

 


  1. Limestone
  2. Marble
  3. Shale
  4. Slate
  5. Charles lyell
  6. Metamorphism
  7. thermal metamorphism
  8. contact metamorphism
  9. solid rock
  10. igneous
  11. molten rock
  12. magma
  13. crust
  14. regional
  15. metamorphism burial
  16. collision
  17. tectonic plates
  18. shock metamorphism