شرح الاسم

شَرْحُ‌ الْاِسْم

(اسم در منطق معادل لفظ یا واژه در دستور زبان فارسی) در منطق، یکی از اقسام چهارگانۀ تعریف یا معرّف (حد، رسم، خاصّۀ مرکبه، شرح‌الاسم) و آن معنی‌کردن یک واژه است با واژه‌ای دیگر که نزد شنونده آشناتر و مأنوس‌تر است؛ مثل معنی‌کردن «لیث» به «شیر». شرح‌الاسم پاسخ مای شارحه (پرسش از مفهوم لفظ) است، چنان‌ که اگر بپرسند «ما اللیث؛ لیث چیست؟ (لیث یعنی چه؟)» پاسخ می‌شنوند: شیر. اکثر علمای منطق، شرح‌الاسم و تعریف لفظی را یکی می‌دانند، امّا برخی از آنان بین این دو فرق می‌نهند و برآنند که شرح‌الاسم، اولاّ تبدیل لفظ نامأنوس است به لفظ مأنوس و معروف، مثلاً در پاسخ این پرسش که «رخش چیست؟» بگویند «اسب یا اسب رستم»، و ثانیاً تعریف‌کردن ماهیتی است قطع نظر از داشتن وجود خارجی؛ مثل تعریف «غول» به «موجود ترسناک فریب‌کار که دارای شاخ و دندان‌های بزرگ زشت است». امّا تعریف لفظی، معنی‌کردن لغت است، مثل «حیوان یعنی جانور» یا «لیث یعنی شیر».