شعر حجم
شعر حجم
از جریانات شعر معاصر فارسی. این جریان هم‌زمان و بلکه با تاخیری یکی-دوساله نسبت به "شعر دیگر"، در نیمه‌ی دوم دهه‌ی 1340 با راهبری یدالله رویایی از بطن جریان "موج نو" به وجود آمد. در طول سال 1348 یدالله رویایی با جمع کردن تعدادی از شاعران جریان موسوم به موج نو، نویسندگان و سینماگران (به بهانه‌ی تهیه‌ی بیانیه‌ای برای جریان موج نو)، موفق شد نهایتا در زمستان همان سال بیانیه‌ی جریانی به اسم شعر حجم را به امضای آن‌ها برساند. این بیانیه پس از سه ماه بحث و گفت‌وگو و نشست در کافه نکیسا و خانه‌های رویایی، نصیبی، اردبیلی و بالاخره در خانه‌ی اسلامپور تایید و امضا و با کمی تاخیر در همان سال در نشریه‌ی ادبی بارو منتشر شد. در جلسه‌ی نهایی افرادی چون یدالله رویایی (شاعر)، محمدرضا_اصلانی (شاعر و سینماگر)، بهرام اردبیلی (شاعر)، فریدون_رهنما (شاعر و سینماگر)، فیروز ناجی (شاعر و سینماگر)، پرویز اسلامپور (شاعر)، پرویز نصیبی (نویسنده)، علی مرادی‌نیا (داستان‌نویس)، رضا زاهد (شاعر) و چند نفر دیگر حضور داشتند. از این جمع اصلانی بیانیه را نه امضا و نه تایید کرد؛ فریدون رهنما تایید کرد ولی امضا نکرد؛ بیژن_الهی (که از قبل در مرکز جریانات موج نو و شعر دیگر بود) و همچنین هوشنگ چالنگی به خاطر در سفر بودن امضا نکردند، اما الهی به صورت تلویحی شعر حجم را تایید کرد. علاوه بر اسم‌هایی که ذکر شد افراد شاخصی که به اسم آن‌ها اشاره می‌شود یا از افراد این جریان و جنبشند یا امضایشان ذیل بیانیه آمده: کامران_دیبا (معمار و نقاش)، سیروس_آتابای (شاعر آلمانی‌زبان)، محمود شجاعی (شاعر) و هوشنگ آزادی‌ور.
در بیانیه خطوط کلی موج نو، اغلب با زبانی مبهم ترسیم شده بود.
این بیانیه، با شعر متعهد زمانه مرزبندی کرده بود و گفته بود: "...[شعر حجم] اگر مسئول است، مسئول کار خویش و درون خویش است که انقلابی و بیدار است... متعهد نمی‌شود، بلکه متعهد می‌کند."
از ویژگی‌های مهم شعر حجم که هنوز مهم‌ترین و یگانه شاعر برجسته‌اش رویایی است جز حجم‌گرایی (اسپاسمانتالیسم[۱]) به این موارد می‌توان اشاره کرد: حاکم بودن روح عرفانی بر این نوع شعر (البته رویایی بعدتر از عرفان ایرانی - شیعی خود به سمت نوعی عرفانِ به قول خودش لائیک رفت)، باستانگرایی در زبانی موجز که کمترین نشان را از بلاغت شعر کهن دارد، خودارجاعی زبانی، توجه ویژه به فرم‌های بسته و قطعه‌گون، اروتیسم (در نوعی شعر اروتیک بدنانه) و بالاخره شکستن نحو زبان.
در دهه‌های بعد شاعرانی چون منصور_خورشیدی، محمدحسین مدل، احمد طاهری (الف. فرجام)، قاسم مومنی، خشایار فهیمی و حسین شرنگ دنباله‌روان رویایی و از شاعران شعر حجم دانسته شده‌اند.
- ↑ spacemantalisme