صرافی
صَرّافی
به شغل خرید و فروش طلا اطلاق می شود. حدود ۱۰۰ سال قبل صرافی‌ها بیشتر عملیات بانکی ـ خرید و فروش سکه و اعطای وام ـ را در ایران انجام می‌دادند. با توسعۀ روابط تجاری بین شرق و غرب و تکامل امنیت صرافی، شاغلین این حرفه افزایش یافتند تا جایی که در اغلب شهرهای ایران نمایندگان آن‌ها فعالیت می‌کردند و حتی از میان نمایندگان آن‌هایی که قدرت مالی و معروفیت بیشتری داشتند با گشایش حساب در بانک‌های خارجی و یا فرستادن نماینده به مراکز عمدۀ تجارت، دایرۀ عملیات خود را در بازارهای بین‌المللی گسترش دادند. شغل صرافی بیشتر در شهرهای تبریز، مشهد، تهران، اصفهان، شیراز و بوشهر دایر بود. برخی صرافی‌های عمده در ایران عبارت بودند از صرافی هاراطون تومانیانس که در ۱۲۱۹ش در تبریز به‌وجود آمد؛ صرافی ارباب جمشید که در ۱۲۷۳ تجارتخانۀ جمشیدیان را تأسیس کرد؛ و صرافی جهانیان که در ۱۲۷۹ در شیراز تأسیس شد. عمده‌ترین عملیات صرافی عبارت بود از تسعیر پول‌ها و رواج بیجک ـ سندی که صرافان ضمن صدور آن وصول مبلغی را اعلام و زمان پرداخت آن وجه را در کوتاه مدت یا عندالمطالبه تعهد می‌کردند. در ایران به‌سبب توسعه و رونق بازرگانی و عدم نشر اسکناس، تا ۱۲۶۶ بیجک رواج داشت. در آن هنگام که فقط مسکوکات فلزی وسیلۀ مبادله بود، بیجک سود سرشاری را عاید صرافان می‌کرد و وسیله‌ای برای رفع مضیقۀ پولی بازار بود. شورای پول و اعتبار در ۱۳۸۲ تأسیس صرافی در بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی را تصویب کرد. براساس دستورالعمل اجرایی، بانک‌های دولتی و غیردولتی با مجوز بانک مرکزی می‌توانند به‌شکل شرکت سهامی صرافی تأسیس کنند. با توجه به این دستورالعمل، صرافی‌ها تنها باید به خرید و فروش انواع پول‌های خارجی، مسکوک، طلا و نقره اشتغال داشته باشند؛ و کلیۀ عملیات خود را در دفاتر قانونی برای ارائه به بازرسان بانک مرکزی ثبت کنند. همچنین آن‌ها می‌توانند به جز چند ارز ممنوع، به خرید و فروش ارز مبادرت ورزند. صرافی‌ها باید کلیۀ وجوه خود را در بانک‌های اعتباری مجازِ داخلی نگهداری و مشخصات حساب‌های خود را به بانک مرکزی اعلام کنند.