ضابطین دادگستری
ضابطین دادگستری
(ضابط به‌معنای نگه‌دارنده، حافظ و نیز والی که شهر را از جانب سلطان یا حاکم اداره می‌کند) در اصطلاح حقوق کیفری، مأمورانی هستند که تحت نظارت و تعلیمات مقام قضایی، در کشف جرم و بازجویی مقدماتی و حفظ آثار و دلایل جرم و جلوگیری از مخفی‌شدن متهم و نیز ابلاغ اوراق قضایی و اجرای تصمیمات قضایی، به موجب قانون، اقدام می‌کنند و عبارت‌اند از نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران؛ رؤسا و معاونان زندان نسبت به امور زندانیان؛ مأموران نیروی مقاومت بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که به موجب قوانین خاص و در محدودۀ وظایف محوله ضابط دادگستری محسوب می‌شوند؛ سایر نیروهای مسلح در مواردی که شورای عالی امنیت ملی تمام یا برخی از وظایف ضابط بودن نیروی انتظامی را به آنان محول کند (مانند سپردن شهر در شرایط فوق‌العاده به ارتش)؛ مقامات و مأمورینی که به موجب قانون خاص در حدود وظایف محولۀ ضابط دادگستری محسوب شوند (مادۀ ۱۵ قانون آیین دادرسی و کیفر ارتش). ریاست و نظارت بر ضابطین دادگستری از حیث وظایفی که به‌عنوان ضابط بر‌عهده دارند با دادستان است و گزارش ضابطین دادگستری در صورتی‌که موثق باشد و مورد اعتماد قاضی باشند، معتبر است. ضابطین دادگستری را که صلاحیت قانونی برای اقدام در کلیۀ جرایم را دارند مگر این که قانون منع کرده باشد، ضابط عام گویند، مانند نیروی انتظامی یا مأموران نیروی مقاومت بسیج. آن دسته از ضابطین که صلاحیت اقدام دربارۀ هیچ جرمی را ندارند مگر آنچه را قانون اجازه داده باشد، ضابط خاص گویند، مانند مأموران وزارت اطلاعات که با دستور دادستان مأمور اجرای وظایف ضابطین شده باشند. ضابطین نظامی، مأمورانی هستند که در حدود قانون جرایم و مجازات‌های نیروهای مسلح نسبت به جرایم نظامی (← جرم) اقدام می‌کنند. مانند مأموران دژبان ارتش و سپاه، مأموران حفاظت و اطلاعات یگان‌های نظامی. ضابطین نظامی تحت نظارت و ریاست دادستان نظامی انجام وظیفه می‌کنند (ماده ۱۲۲).