عبدالرزاق سربداری

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

عَبدُالرَّزاقِ سَرْبِداری‌ ( ـ۷۳۸ق)

(یا: عبدالرزاق باشْتینی) رهبر و بنیانگذار نهضت‌ سربداران‌ و اولین امیر سربداری (۷۳۷ـ۷۳۸ق). پسر خواجه‌ فضل‌الله‌، از بزرگان‌ روستای‌ باشْتین‌ سبزوار، و از جانب مادر از خاندان برمکیان بود. در ۷۳۷ق هنگامی‌ که‌ یکی‌ از مأموران دولتی‌ در باشتین‌ با مردم‌ به‌ بیدادگری‌ پرداخت‌، عبدالرزاق او را دستگیر کرد و کشت‌. مردم‌ باشتین‌، در صبحگاه‌ چوب‌ داری‌ برپا کردند و دستارها بر آن‌ آویختند و تیر و سنگ‌ بر آن‌ زدند و ۷۰۰ نفر از آنان‌ با عبدالرزاق بیعت‌ کردند. مأموری‌ که‌ کشته‌ شده‌ بود، خواهرزادۀ‌ علاءالدین‌ محمد فَریومدیِ‌ وزیر بود که‌ پس‌ از آن‌ واقعه، ۱۰۰۰ سوار مسلح‌ به‌ سرکوبی‌ سربداران‌ فرستاد ولی‌ این‌ سپاه‌ شکست‌ خورد و خواجه‌ علاءالدین‌ محمد را نیز سربداران‌ کشتند. سربداران‌ اموال‌ و خزاین‌ او را غارت‌ و سبزوار را نیز‌ تصرف‌ کردند. آن‌ها همچنین‌ ۳ هزار رأس‌ اسب‌ سلطان‌ ابوسعید و خواجه‌ علاءالدین‌ محمد را نیز تصاحب‌ کردند و عبدالرزاق توانست‌ سازمانی‌ نظامی‌ با ۲ هزار سوار به‌ وجود آورد و از این‌ پس‌ نام‌ وی‌ در خطبه‌ خوانده‌ شد. عبدالرزاق شهرهای‌ جوین‌، اسفراین‌، جاجرم‌، بیار و خجند را به‌ قلمرو سربداران‌ افزود ولی‌ پس‌ از یک‌ سال‌ و دو ماه‌ فرمانروایی‌ به‌دست‌ برادرش‌، خواجه‌ وجیه‌الدین‌ مسعود، کشته‌ شد.