عضدالدین ابوالفرج محمد
عَضُدالدّین ابوالفرج محمّد ( ـ بغداد ۵۷۳ق)
(معروف به: «ابن‌رئیس‌الرؤسا») دولتمرد ایرانی‌تبار عرب. نیای او وزارت القائم، خلیفۀ عباسی، را داشت. عضد‌الدّین در خلافت‌المستنجد، استادالدار (منصبی پایین‌تر از وزیر) بود. وی در ۵۶۶ق، با همدستی سرداران و بزرگان، خلیفۀ بیمار را در گرمابه کشت (۵۶۶ق) و پسرش ابومحمد حسن را که در بند بود با نام مستضی بر تخت خلافت نشاند. وی ابومحمد حسن را واداشت تا سوگند یاد کند که چون خلافت یابد او را به وزارت خود بردارد و پسرش را در وزارت جانشین او کند. ابن رئیس‌الرؤسا همین که وزارت یافت ابن بلدی را، که پیش از او وزیر بود، کشت و پیکرش را در دجله انداخت. نخست کارها به مراد رئیس‌الرؤسا می‌گشت و وزیر، گشاده‌دستی فراوان می‌کرد؛ اما در شَوّال ۵۶۷ق، مستضی ناگهان بر او خشم گرفت و وی را از وزارت برکنار کرد. درپی آن، سپاهیان ترک خلیفه، خانۀ وزیر را غارت کردند و او را در بند کشیدند. در ۵۷۲ق، ابن‌رئیس از خلیفه اجازۀ گزاردن حج گرفت، اما چندان از بغداد دور نشده بود که به زخم کارد سه تن از فداییان اسماعیلیه از پای درآمد. ابن تعاویذی در شعرهایش گاهی او را نکوهیده و هجو گفته است.