فهادان، محله

فهّادان، محلّه

قدیمی‌ترین محلۀ یزد، از دورۀ اتابکان یزد (نیمۀ قرن ۶ تا اوایل قرن ۸ق). در دورۀ اتابکان به‌سبب علاقۀ یکی از فرمانروایان این سلسله، سلطان قطب‌الدین، به نگهداری یوز، به محلۀ یوزداران شهرت داشت. با احداث خانقاه و مسجد شیخ احمد اسفنجردی معروف به شیخ احمد فهّادان در این محله به محله فهّادان شهرت پیدا کرد. در خانقاه شیخ احمد که بعدها به بقعه او تبدیل شد، او و برادرش و بسیاری دیگر دفن شده‌اند. نزدیک بقعۀ فهّادان، بقایای مسجدی مشهور به مسجد خضر قرار دارد که یک گنبد آجری با رگه‌های کاشی و یک منارۀ بلند داشته است. یکی از سه قسمت باقی‌ماندۀ برج‌وباروی شهر یزد که در دوره‌های گوناگون ساخته شده بودند، در محلۀ فهّادان واقع شده است. جنب این محله، محلۀ سید گل سرخ از دورۀ آل کاکویه است. از مکان‌های مهم محلۀ فهّادان، گنبد دوازده امام، قدیمی‌ترین بنای یزد، از اوایل قرن ۹ق در نزدیکی حسینیۀ فهّادان است که از نظر سبک معماری و تزئینات و کتیبۀ کوفی رنگی اهمیت خاص دارد؛ حسینیۀ هشت و مجموعه بناهای خانوادۀ حسینیان از‌جمله خانه طاق بلندها از دورۀ آل مظفر؛ مدرسۀ ضیاییه که درگاهی بلند، دو منارۀ بلند، باغچۀ مشجر، کتابخانه و حمام دارد و به آن زندان اسکندر نیز می‌گفتند با آب‌انباری از ۱۱۱۵ق و دورۀ صفویان و آب‌انبار دیگری معروف به حمام گودک از اواخر دورۀ قاجار، زیارتگاه سید پنهان در کوچۀ سید پنهان یا قدمگاه منسوب به امام رضا (ع) در گذر یوزداران؛ مسجد چهل محراب، مسجد بازارچه و مسجد کوچۀ کتابخانه هستند. همچنین چند خانۀ قدیمی یزد، خانۀ لاری‌ها در کوچۀ کتابخانه، خانۀ عرب‌ها نزدیک مسجد چهل محراب، و دو خانه قدیمی نزدیک قدمگاه که سردرهای مقرنس‌کاری، پنج‌دری‌ها، رف‌های گچ‌بری شده و آینه‌کاری‌ها و گچ‌بری‌های حیاط آن‌ها مشهور است، در این محله‌اند که همه از دورۀ قاجار باقی مانده‌اند. از بخش‌های این محله، کوی شاه‌علی، کوچۀ پلنگان و کوچۀ مسجد چهل محراب است.