موسیقی مجلسی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

موسیقی مجلسی (chamber music)

موسيقي مجلسي

موسیقی‌ای‌ که‌ برای‌ اجرا در یک‌ اتاق یا تالار کوچک‌، و نه‌ در تالار کنسرت‌، در نظر گرفته‌ می‌شود و معمولاً برای‌ ترکیب‌های‌ مختلفی‌ از سازها ساخته‌ می‌شود، و هر بخش‌ از آن‌ را یک‌ ساز می‌نوازد، مثل‌ کوآرتت‌ زهی‌. موسیقی‌ مجلسی‌ به‌منزلۀ یکی‌ از شاخه‌های‌ سازیِ شکل‌های‌ قدیمیِ موسیقی‌ آوازی‌ مانند‌ مادریگال‌، که‌ به‌ سازهای‌ همراهی‌نواز چندان‌ فرصت ارائه تکنیک‌ را نمی‌دهند، رشد و گسترش‌ یافت‌. در آغاز سبک‌ آن‌ کاملاً سازی‌ بود، و در دست‌ هایدن[۱] و بتهوون‌ تبدیل‌ به‌ رسانه‌ای‌ خصوصی‌ و اغلب‌ تجربی‌ شد، که‌ خواست‌هایی‌ غیرمعمول‌ هم‌ از نوازندگان‌ و هم‌ از شنوندگان‌ می‌طلبید. درخلال قرن ۲۰ محدودیت‌های‌ ضبط‌ و پخش‌ رادیویی‌ بسیاری‌ از آهنگ‌سازان‌ را بر آن‌ داشت‌ که‌ اندازۀ‌ ارکسترهای‌ خود را تا حد ارکستر مجلسی‌ کاهش‌ دهند، که‌ نمونه‌های‌ آن عبارت‌اند از‌ کنسرتوی‌ مجلسی[۲] ساختۀ آلبان‌ بِرگ[۳] (۱۹۲۳ـ۱۹۲۵) و آگون[۴] ‌اثر استراوینسکی[۵] (۱۹۵۳ـ۱۹۵۷).

تکامل‌ اولیه‌. کوآرتت‌ زهی‌ گرِگوریو الگری[۶] را نخستین‌ نمونه‌ از این‌ دست‌ می‌دانند، و مکتب ویولن‌نوازان بزرگ ایتالیایی ـ همچون ویوالدی[۷] و کورِلّی[۸] ـ باس شیفره[۹] را بنا کردند. از قرن ۱۸ هایدن نوع جدیدی از موسیقی مجلسی را ارائه کرد، که‌ در آن‌ اعضای‌ یک‌ کوآرتت‌ زهی‌ بخش‌هایی‌ با ارزش‌ یکسان‌ را می‌نواختند، و هیچ‌ ساز کلاویه‌دار اضافه‌ای‌ به‌کار نمی‌رفت‌. هایدن‌ در قالب‌ موسیقی‌ مجلسی‌ خود به‌ بسط‌ و گسترش‌ فرم‌ سونات‌ کلاسیک‌ نیز پرداخت‌. کوآرتت‌های‌ او بر کوآرتت‌های‌ موتسارت‌ تأثیر گذاشتند، که‌ به‌نوبۀ‌خود آثار بعدی‌ هایدن‌ را تحت‌ تأثیر قرارداد. آخرین‌ کوآرتت‌های‌ بتهوون‌ نشان‌دهندۀ‌ فاصله‌گیری‌های‌ حیرت‌انگیز زیادی‌ از چارچوب‌ کلاسیک‌ اولیه‌اند.

تکامل‌ بعدی. در قرن‌ ۱۹‌ موسیقی‌ مجلسی‌ به‌ تالار کنسرت‌ راه‌ یافت‌، و گاهی‌ جنبه‌ای‌ نیمه‌ارکستری‌ به ‌خود می‌گرفت‌، مانند آثار برامس[۱۰].

مکتب‌ فرانسوی.‌ امپرسیونیست‌های‌ اوایل‌ قرن‌ ۲۰‌، مانند‌ دبوسی[۱۱] و راول‌[۱۲]، با فرم‌های‌ موسیقی‌ مجلسی‌ تجربه‌اندوزی کردند، و پس از آن، پیشرفت‌هایی‌ همچون‌ آتونالیته[۱۳] و چندتونالیته[۱۴]ای‌ (پلی‌تنال‌) در موسیقی‌ مجلسی‌ جایگاهی‌ یافتند. ازجمله‌ آهنگ‌سازان‌ قرن‌ ۲۰‌ موسیقی‌ مجلسی‌ عبارت‌اند از بِرگ‌، وبرن‌[۱۵]، هیندمیت[۱۶]، استراوینسکی‌، پروکوفیف[۱۷]، شوستاکوویچ[۱۸]، کودای[۱۹]، بارتوک‌[۲۰]، آیرلند[۲۱]، بلیس[۲۲]، تیپِت[۲۳]، روبرا[۲۴]، کوپلند[۲۵]، و روی‌ هَریس[۲۶].

 


  1. Haydn
  2. Chamber Concerto
  3. Alban Berg
  4. Agon
  5. Stravinsky
  6. Gregorio Allegri
  7. Vivaldi
  8. Corelli
  9. figured bass
  10. Brahms
  11. Debussy
  12. Ravel
  13. atonality
  14. polytonality
  15. Webern
  16. Hindemith
  17. Prokofiev
  18. Shostakovich
  19. Kodály
  20. Bartók
  21. Ireland
  22. Bliss
  23. Tippett
  24. Rubbra
  25. Copland
  26. Roy Harris