نمایش مبدأ برای نظامی گنجوی، ابومحمد الیاس (گنجه ح ۵۳۵ـ۶۱۴ق)


نِظامی گنجوی، ابومحمد الیاس (گنجه ح ۵۳۵ـ۶۱۴ق)<br>
[[پرونده: 39120800.jpg | بندانگشتی|خمسه نظامي، واقع در موزه هنرهاي متروپوليتن نيويورک]]شاعر و داستان‌سرای ایرانی. بیشتر زندگی خود را در [[گنجه]] گذراند. در مقدمه‌ها و مؤخره‌های مثنوی‌هایش برخی پادشاهان روزگار خود را ستوده است. به دربار شروان‌شاهان راه داشت. از بیشتر دانش‌های روزگار خود، از‌جمله طب، نجوم، ادبیات، علوم اسلامی و عربی، آگاه بود. به تصوف و عرفان گرایش داشت و گویا مرید اخی فرخ زنجانی ( ـ۵۵۷ ق) بود. در شعر از شاعران پیش از خود، از‌جمله [[سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم (غزنه ۴۷۳ ـ ۵۳۵ ق)|سنایی]] و [[فردوسی طوسی، ابوالقاسم (طوس ۳۲۹ـ ۴۱۷/۴۱۱ق)|فردوسی]] تأثیر پذیرفت. در قالب‌های [[مثنوی]] و [[غزل (ادبیات)|غزل]] و [[قصیده]] شعر گفته، اما بیشتر به‌سبب مثنوی‌های داستانی‌اش، معروف به خمسه، آوازه دارد. استادی نظامی در قصه‌پردازی بی‌مانند است. استفاده از استعاره‌ها و کنایه‌های پیچیده، ساختن ترکیبات شاعرانه، قدرت تخیل قوی و توصیفات بی‌نظیر، به‌ویژه در موضوعات غنایی، از مؤلفه‌های شعری اوست. از مهم‌ترین درون‌مایه‌های شعر او انسان، اخلاق، صلح و آشتی، مهرورزی، آرمان‌خواهی و عدالت است. از آثارش:'' خمسه'' که عنوان پنج منظومه با نام‌های ''مخزن‌الاسرار''، ''خسرو و شیرین''، ''لیلی و مجنون''، ''هفت‌پیکر'' و ''اسکندرنامه'' (در دو بخش ''شرف‌نامه'' و ''اقبال‌نامه'') است و به تصحیح وحید دستگردی به‌چاپ رسیده است (تهران، ۱۳۱۳ـ۱۳۱۷ش). برخی تذکره‌نویسان ''دیوان شعری'' حدود ۲۰هزار بیت به وی نسبت داده‌اند که بخشی از غزل‌ها و قصاید آن باقی‌مانده و به‌کوشش [[حمیدیان، سعید (تهران ۱۳۲۴ش)|سعید حمیدیان]] با عنوان ''گنجینۀ نظامی گنجوی'' به‌چاپ رسیده است (تهران، ۱۳۷۶).
<br><!--39120800-->
[[رده:ادبیات فارسی]]
[[رده:ادبیات قدیم – اشخاص]]