نفس زکیه
نَفْسِ زَکیّه ( ـ مدینه ۱۴۵ق)
(لقب محمد بن عبدالله محض بن حسن مثنّی) از بزرگان علویان و از نوادگان امام حسن (ع). اهل مدینه بود و از کودکی برخی بنابر نشانه‌هایی احتمال می‌دادند همان مهدی موعود باشد. از این‌رو پس از قتل ولید بن یزید (۱۲۶ق) خلیفۀ بنی‌امیه، به تشویق پدرش، خاندان بنی‌هاشم و بسیاری از بزرگان با وی بیعت کردند و مالک بن اَنَس به اطاعت از وی فتوا داد و معتزله از او حمایت کردند حتی کسانی چون ابراهیم امام، ابوالعباس سفاح، و ابوجعفر منصور، سه برادری که در رأس سلسله بنی‌عباس قرار گرفتند، با او بیعت کردند و تنها امام جعفر صادق (ع) از بیعت سر باز زد و فرمود این کار صورت نخواهد گرفت و خلافت از آنِ بنی‌عباس خواهد شد. پس از انقراض بنی‌امیه و روی کار آمدن بنی‌عباس، سفاح خلیفۀ اول عباسی، کاری با او نداشت اما چون منصور به خلافت رسید با توجه به این‌که خود از بیعت‌کنندگان محمد نفس زکیه بوده و از محبوبیت او نزد اهل مدینه و حمایت بزرگان قوم از او خبر داشت، از وی به وحشت افتاد و سرانجام در ۱۴۵ق با اعزام سپاهی مرکب از ۴هزار نفر به مدینه، او و یارانش را شکست داد و سر از بدن وی جدا کردند و نزد منصور فرستادند. برادرش، ابراهیم قتیل باخمرا، نیز در درگیری نظامی با سپاه منصور در باخَمرا (دهی در ۱۶کیلومتری کوفه) کشته شد. نیز ← قتیل باخمرا