ورمس
وُرْمْس (Worms)
شهر قدیمی و رودبندری[۱] در راینلاند ـ پفالتسِ آلمان، بر ساحل رود راین[۲]، به فاصلۀ ۲۵کیلومتری شمال لودویگسهافن[۳]. جمعیت آن ۷۹,۷۰۰ نفر است (۱۹۹۵). دارای صنایع فرآوری مواد غذایی و رنگ‌سازی است و مواد شیمیایی، ماشین‌آلات، لوازم منزل، و پارچه‌های پشمی مرغوب تولید می‌کند. مارتین لوتر، اصلاح‌طلب پروتستان، در برابر مجلس (مجمع) ورمس[۴] در ۱۵۲۱ حضور یافت و کلیسای کاتولیک، او را یاغی معرفی کرد. ورمس از قدیمی‌ترین شهر‌های آلمان است. کلیسای جامع باشکوه شهر، به سبک رومانسک، در قرن ۱۱م ساخته شد. کنیسه‌ای از قرن ۱۳م و قدیمی‌ترین گورستان یهودی آلمان در این شهر قرار دارد. ازجمله بناهای یادبود شهر یکی به لوتر و دیگری به افسانۀ نیبلونگ‌ها[۵] تعلق دارند. ورمس، در دوران رومی‌ها به بوربتوماگوس[۶] معروف بود، در زمان آریوویستوس[۷] اهمیت یافت و دروسوس[۸]، سردار رومی، در ۱۴پ‌م استحکامات شهر را ساخت. در قرن ۵م پایتخت بورگونی[۹] بود، سپس اسقف‌نشین و در قرن ۱۱م شهر آزاد امپراتوری شد. بیش از ۱۰۰ شورای امپراتوری در این شهر برپا شد. در شورای ۱۱۲۲، مسئله تفویض قدرت بین امپراتور هنری پنجم[۱۰] و پاپ کالیکستوس دوم[۱۱] حل‌وفصل شد. در شورای ۱۵۲۱، لوتر در برابر امپراتور شارل پنجم[۱۲] ظاهر شد.