پاناما

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
پاناما
نام فارسی پاناما
نام لاتین Panama
نظام سیاسی جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری
جمعیت  ۳,۴۰۵,۸۱۳ نفر 
موقعیت میان امریکای مرکزی و امریکای جنوبی
پایتخت پاناما
تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) ۴۵.۱
شهرهای اصلی پاناما، کولون، لاچورا، دوایت و سانتیاگو
زبان اسپانیایی
دین مسیحیت
مساحت (کیلومتر مربع) ۷۵,۵۱۷

پاناما (Panama)

پاناما
پاناما

موقعیت. کشور استراتژیک پاناما برزخی است همانند حرف S خوابیده که امریکای مرکزی، در غرب، و امریکای جنوبی، در شرق، را به‌هم متصل می‌کند و کانال پاناما که در میان آن جا دارد اقیانوس اطلس را به اقیانوس آرام مرتبط می‌سازد. مساحت این کشور ۷۵,۵۱۷ کیلومتر مربع است و پایتخت آن شهر پاناما است.

سیمای طبیعی. کانال پاناما که در باریک‌ترین بخش این کشور حفر شده، سرزمین مزبور را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می‌کند. بخش غربی آن که به امریکای مرکزی منتهی می‌شود، از رشته‌کوه‌های تاباسارا[۱] تشکیل شده و آتشفشان بارو[۲] با ارتفاع ۳,۴۷۵ متر (مرتفع‌ترین نقطۀ پاناما) در همین بخش جا دارد. ناحیۀ شرقی کانال نیز از دو رشته‌کوه موازی تشکیل شده و از دشت‌ها و درّه‌های متعددی پدید آمده است. همۀ رودخانه‌های این کشور از کوه‌های مزبور سرچشمه می‌گیرند و در شمال به دریای کارائیب و در جنوب به اقیانوس آرام می‌ریزند. چاگرس[۳]، چِپو[۴]، و توئیرا[۵] ازجمله این رودهاست و گاتون[۶] تنها دریاچۀ مهم این کشور است. خلیج پاناما که در ساحل جنوبی و در شرق شبه‌جزیرۀ آسوئرو[۷] قرار دارد، جزایری چند ازجمله جزیره‌های پرل[۸] و رِی[۹] را در خود جا داده و جزیره‌های کوئیبا (کوئیوا)[۱۰] و سِواکو[۱۱] نیز در آب‌های غربی شبه‌جزیرۀ آسوئرو قرار دارند. کرانه‌های شمالی پاناما از بریدگی‌ها و فرورفتگی‌های چندی تشکیل شده که خلیج‌های ماسکیتو[۱۲] و سان بلاس[۱۳] از آن جمله‌اند. شهر پاناما در ساحل اقیانوس آرام قرار دارد و کولون، لاچورا، دوایت و سانتیاگو شهرهای مهم آن به‌شمار می‌رود. اقلیم پاناما در سراسر سال گرم و مرطوب است و بیشتر اراضی آن، به‌ویژه دامنۀ کوه‌ها، پوشیده از جنگل‌های انبوه است و از طبیعتی زیبا و حیات وحش قابل‌توجهی بهره‌مند است.

اقتصاد. عمده‌ترین محصولات کشاورزی صادراتی پاناما موز و قهوه و شکر است. حبوبات، ذرت، و مرکبات از دیگر تولیدات مهم کشاورزی آن محسوب می‌شوند. پاناما از نظر مواد غذایی خودکفاست و ماهی و میگو از مهم‌ترین صادرات آن به‌شمار می‌آیند. تأسیسات صنعتی پاناما عمدتاً پیرامون پایتخت متمرکز‌ند و تولید مصالح ساختمانی و نفت ازجمله فعالیت‌های صنعتی آن به‌شمار می‌روند. فعالیت‌های اقتصادی پاناما بر خدمات متمرکز است و در حدود ۴۹ درصد از نیروی کار این کشور در این بخش به‌کار مشغول‌اند.

حکومت و سیاست. نظام حاکم بر کشور پاناما جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری است. رئیس‌جمهور و معاون او و نیز ۷۲ عضو مجلس این کشور هر پنج سال یک‌بار انتخاب می‌شوند.

مردم و تاریخ. جمعیت کشور پاناما حدود ۳,۴۰۵,۸۱۳ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به ۴۵.۱ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. ۶۲ درصد از جمعیت این کشور را مستیسوها[۱۴]، تشکیل داده‌اند و ۸۴ درصدشان از کلیسای کاتولیک رومی پیروی می‌کنند و زبان رسمی آنان اسپانیایی است. پاناما، مهد تمدن چیبچا[۱۵]، از کهن‌ترین تمدن‌های قارۀ امریکا است. اسپانیایی‌ها در ۱۵۰۱ به پاناما وارد شدند و در ۱۷۱۷ آن را ضمیمۀ نایب‌السلطنۀ پرو کردند. پس از جدایی کشور کلمبیا از اسپانیا، پاناما به کلمبیا پیوست و در ۱۸۳۱ به خودمختاری داخلی نایل آمد و به یکی از ایالت‌های فدراسیون کلمبیا مبدل شد. حمایت امریکا از انقلابیون پاناما به جدایی کشور مزبور از کلمبیا منجر شد و پاناما در ۳ نوامبر ۱۹۰۳ به استقلال رسید؛ پس از آن امریکا احداث کانال پاناما را آغاز کرد و طی قراردادی با دولت نوبنیاد پاناما، نواری به عرض ۱۰ کیلومتر در دو طرف کانال مزبور را تصرف کرد. عملیات ساختمانی کانال پاناما در اوت ۱۹۱۴ به‌پایان رسید و سلطه‌جویی کشور امریکا بر پاناما رو به شدت نهاد و مشاجرات و زد و خوردها و کودتاهای چندی را به‌همراه آورد و سرانجام در ۱۹۹۱ مسئولیت ادارۀ کانال به دولت پاناما واگذار شد و در مقابل، امریکا حق استفاده از پایگاه هوایی هُوارد و حضور نظامی خود را در منطقۀ مزبور دریافت کرد. کانال مزبور در ۱۹۹۹ کلاً به دولت پاناما واگذار شد، و حضور نظامی امریکا در منطقۀ کانال و نیز در پایگاه‌ هوایی هوارد هم‌چنان محفوظ ماند.


  1. Serrania de Tabasara
  2. Baru
  3. Chagres
  4. Chepo
  5. Tuira
  6. Gatun
  7. Azuero
  8. Pearl
  9. Rey
  10. Coiba
  11. Cebaco
  12. Mosquito
  13. San Blas
  14. Mestizos
  15. Chibcha