ژاپنی، ادبیات: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:


ژاپنی، ادبیات (Japanese literature)<br>
ژاپنی، ادبیات (Japanese literature)<br>
[[پرونده: 24000500.jpg | بندانگشتی|ژاپُني، ادبيات]]نثر، شعر، و نمایش ژاپن. ویژگی ادبیات کلاسیک آن درآمیختگی نثر و شعر است، که قالب‌های شعر با تعداد هجاها تعیین می‌شد. ''داستان گنجی''<ref>''The Tale of Genji''</ref> (ح ۱۰۰۵م)، اثر ''موراساکی شیکیبو''<ref>''Murasaki Shikibu''</ref>، را نخستین رمان جهان نامیده‌اند. یوکیو میشیما<ref>Yukio Mishima</ref> و جونیشیرو تانیزاکی<ref>Junichiro Tanizaki</ref> ازجمله رمان‌نویس‌های معاصرند.  
[[پرونده: 24000500.jpg | بندانگشتی|ادبيات ژاپنی ]]نثر، شعر، و نمایش ژاپن. ویژگی ادبیات کلاسیک آن درآمیختگی نثر و شعر است، که قالب‌های شعر با تعداد هجاها تعیین می‌شد. ''داستان گنجی''<ref>''The Tale of Genji''</ref> (ح ۱۰۰۵م)، اثر ''موراساکی شیکیبو''<ref>''Murasaki Shikibu''</ref>، را نخستین رمان جهان نامیده‌اند. یوکیو میشیما<ref>Yukio Mishima</ref> و جونیشیرو تانیزاکی<ref>Junichiro Tanizaki</ref> ازجمله رمان‌نویس‌های معاصرند.  


'''دورۀ درباری'''. شعر شفاهی و شیوه‌های اجرای مناسک از زمان‌های قدیم‌تر برجا مانده بود، امّا نخستین آثار مکتوب حفظ شده عبارت‌اند از دو وقایع‌نامه از اسطوره و تاریخ: ''کوجیکی (ثبت وقایع قدیم)''<ref>''Kojiki/Record of Ancient Matters''</ref> اواخر قرن ۷م و ''نیهون شوکی''<ref>''Nihon Shoki''</ref> (۷۲۰م) که در هر دو آن‌ها شعرهایی نیز آمده است.'' مانیوشو (مجموعۀ هزاران برگ)''<ref>''Man’yshu/Collection of a Myriad Leaves''</ref> نخستین گلچین شعر تأثیرگذار بنا به سفارش دربار امپراتوری بود. قالب اصلی ارائه شده در این شعرها تانکا<ref>tanka</ref> است که پاره شعری پنج‌ سطری متشکل از ۵، ۷، ۵، ۷، ۷ هجاست. کاکینوموتو هیتومارو<ref>Kakinomoto Hitomaro</ref> ( ـ۷۰۸/۷۱۵م) از شاعران مهم است. در قرن‌های ۸ و ۹م آوانگاری الفبای چینی جای خود را به هجانگاری بومی در نخستین اثر ادبی مکتوب داد. در اواخر قرن ۱۰م و اوایل قرن ۱۱م، موراساکی و نیز چند بانوی دیگر وابسته به دربار نیز آثار مهمی خلق کردند که از آن جمله است: قصۀ روان‌شناختی، دفتر خاطرات، و ''کتاب بالینی''<ref>''Makura no soshi/Pillow Book''</ref>، اثر سی شوناگون<ref>Sei Shonagon</ref>، مجموعه‌ای از اندیشه‌ها که تأثیرش تا امروز هم باقی مانده است.
'''دورۀ درباری'''. شعر شفاهی و شیوه‌های اجرای مناسک از زمان‌های قدیم‌تر برجا مانده بود، امّا نخستین آثار مکتوب حفظ شده عبارت‌اند از دو وقایع‌نامه از اسطوره و تاریخ: ''کوجیکی (ثبت وقایع قدیم)''<ref>''Kojiki/Record of Ancient Matters''</ref> اواخر قرن ۷م و ''نیهون شوکی''<ref>''Nihon Shoki''</ref> (۷۲۰م) که در هر دو آن‌ها شعرهایی نیز آمده است.'' مانیوشو (مجموعۀ هزاران برگ)''<ref>''Man’yshu/Collection of a Myriad Leaves''</ref> نخستین گلچین شعر تأثیرگذار بنا به سفارش دربار امپراتوری بود. قالب اصلی ارائه شده در این شعرها تانکا<ref>tanka</ref> است که پاره شعری پنج‌ سطری متشکل از ۵، ۷، ۵، ۷، ۷ هجاست. کاکینوموتو هیتومارو<ref>Kakinomoto Hitomaro</ref> ( ـ۷۰۸/۷۱۵م) از شاعران مهم است. در قرن‌های ۸ و ۹م آوانگاری الفبای چینی جای خود را به هجانگاری بومی در نخستین اثر ادبی مکتوب داد. در اواخر قرن ۱۰م و اوایل قرن ۱۱م، موراساکی و نیز چند بانوی دیگر وابسته به دربار نیز آثار مهمی خلق کردند که از آن جمله است: قصۀ روان‌شناختی، دفتر خاطرات، و ''کتاب بالینی''<ref>''Makura no soshi/Pillow Book''</ref>، اثر سی شوناگون<ref>Sei Shonagon</ref>، مجموعه‌ای از اندیشه‌ها که تأثیرش تا امروز هم باقی مانده است.

نسخهٔ ‏۲ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۵۵

ژاپنی، ادبیات (Japanese literature)

ادبيات ژاپنی

نثر، شعر، و نمایش ژاپن. ویژگی ادبیات کلاسیک آن درآمیختگی نثر و شعر است، که قالب‌های شعر با تعداد هجاها تعیین می‌شد. داستان گنجی[۱] (ح ۱۰۰۵م)، اثر موراساکی شیکیبو[۲]، را نخستین رمان جهان نامیده‌اند. یوکیو میشیما[۳] و جونیشیرو تانیزاکی[۴] ازجمله رمان‌نویس‌های معاصرند.

دورۀ درباری. شعر شفاهی و شیوه‌های اجرای مناسک از زمان‌های قدیم‌تر برجا مانده بود، امّا نخستین آثار مکتوب حفظ شده عبارت‌اند از دو وقایع‌نامه از اسطوره و تاریخ: کوجیکی (ثبت وقایع قدیم)[۵] اواخر قرن ۷م و نیهون شوکی[۶] (۷۲۰م) که در هر دو آن‌ها شعرهایی نیز آمده است. مانیوشو (مجموعۀ هزاران برگ)[۷] نخستین گلچین شعر تأثیرگذار بنا به سفارش دربار امپراتوری بود. قالب اصلی ارائه شده در این شعرها تانکا[۸] است که پاره شعری پنج‌ سطری متشکل از ۵، ۷، ۵، ۷، ۷ هجاست. کاکینوموتو هیتومارو[۹] ( ـ۷۰۸/۷۱۵م) از شاعران مهم است. در قرن‌های ۸ و ۹م آوانگاری الفبای چینی جای خود را به هجانگاری بومی در نخستین اثر ادبی مکتوب داد. در اواخر قرن ۱۰م و اوایل قرن ۱۱م، موراساکی و نیز چند بانوی دیگر وابسته به دربار نیز آثار مهمی خلق کردند که از آن جمله است: قصۀ روان‌شناختی، دفتر خاطرات، و کتاب بالینی[۱۰]، اثر سی شوناگون[۱۱]، مجموعه‌ای از اندیشه‌ها که تأثیرش تا امروز هم باقی مانده است.

دورۀ گسستگی جنگی. سایگیو[۱۲] (۱۱۱۸ـ۱۱۹۰م) و فوجی‌وارا تیکا[۱۳] (۱۱۶۲ـ۱۲۴۱م) دو تن از بزرگ‌ترین شاعران ژاپن به‌شمار می‌روند. در قرن ۱۴م نمایش نو[۱۴] از دل رقص‌های مذهبی آیینی، با آمیزه‌ای از تک‌گویی و دیالوگ پاگرفت. زئامی[۱۵] در اوایل قرن ۱۵م نمایش‌نامه‌های کلاسیک بسیار و نیز کتاب راهنما و نظریه‌هایی دربارۀ نمایش نو نوشت. یادداشت‌هایی در تنبلی[۱۶] (۱۳۳۰ـ۱۳۳۱م)، اثر کنکو[۱۷] (ح ۱۲۸۳ـ۱۳۵۲م)، نوشتۀ منثور کوتاهی است که امروز نیز آن را می‌خوانند. حماسۀ هایکه مونوگاتاری (داستان‌ هایکه)[۱۸] در قرن ۱۴م نوشته شد. سوگی[۱۹] (۱۴۲۱م ـ۱۵۰۲) نمایندۀ اصلی رنگا[۲۰]، شعر زنجیره‌ای بر پایۀ الگوی تانکا و پیرو قواعد پیچیده، بود و اغلب دو یا سه شاعر باهم آن را می‌ساختند. این شعر که ابتدا وسیلۀ سرگرمی بود، از قرن ۱۲م تبدیل به قالبی هنری شد. هایکو[۲۱] ریشه در رنگا دارد.

دورۀ توکوگاوا. در قرن ۱۷ محققانی ظهور کردند که روی زبان چینی مطالعه می‌کردند، ازجمله آرائی هاکوسکی[۲۲] (۱۶۵۷ـ۱۷۲۵) که در دورۀ شوگونی[۲۳] مشاور بود و یک خود زندگی‌نامه نوشت. قالب‌های ادبی که در دورۀ توکوگاوا[۲۴] شکل گرفتند عبارت‌اند از کابوکی[۲۵]، نمایش‌ محبوب اِدو[۲۶] در ژاپن، که نمایندۀ مهم آن شیکاماتسو مونزائه‌مون[۲۷] (۱۶۵۳ـ۱۷۲۴) بود (بیشتر برای تئاتر عروسکی با نام بونراکو[۲۸] می‌نوشت)؛ هایکو (قطعه شعر سه‌سطری با ۵، ۷، و ۵ هجا) که مشهورترین استاد آن باشو[۲۹] بود؛ و رمان مدرن که ایهارا سایکاکو[۳۰] (۱۶۴۲ـ۱۶۹۳) آن را معرفی کرد و موضوع اصلی آن مسائل جنسی و پول، و فضایش طبقۀ متوسط شهری بود. اوئه‌دا آکیناری[۳۱] (۱۷۳۴ـ۱۸۰۹) داستان‌هایش را همچون قصه‌های مهتاب و باران[۳۲] (۱۷۶۸) با اقتباس از کلاسیک‌های چینی می‌نوشت. موتوری نوریناگا[۳۳] (۱۷۳۰ـ۱۸۰۱)، شاعر و محقق، ازجمله کسانی بود که علیه نفوذ چینی‌ها واکنش نشان داد.

دورۀ مدرن. اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰، زبان گفتاری مُدرن جانشین سبک مهجور توکوگاوا به‌منزلۀ وسیله‌ای ادبی شد؛ نفوذ ادبیات غرب و روسیه از طریق ترجمه‌های انگلیسی نویسندگانی مانند تسوبوچی شویو[۳۴] (۱۸۵۹ـ۱۹۳۵)، نویسندۀ رئالیست، را پدید آورد که مؤلف پژوهش مهمی دربارۀ رمان (۱۸۸۵ـ۱۸۸۶) بود؛ پس از او رمان‌نویس‌های ناتورالیست و «ایدئالیستی» با گرایش‌های رمانتیک وارد عرصه شدند و برای بیان احوال خود گونه‌ای ادبی موسوم به «رمان‌های آی[۳۵]» را رواج دادند که همچنان محبوبیت دارد؛ اوسامو دازایی[۳۶] ازجمله نویسندگان آن بود. ناتسومه سوسه‌کی[۳۷]، ناگائی کافو[۳۸] (۱۸۷۹ـ۱۹۵۹)، و تانیزاکی علیه مکتب خود زندگی‌نامه‌نویسی واکنش نشان دادند. شیمازاکی توسون[۳۹] (۱۸۷۲ـ۱۹۴۳) شیوه‌های شاعرانۀ غربی ازجمله سمبولیسم را معرفی کرد، اما قالب‌های سنتی هایکو و تانکا هنوز هم کاربرد بسیار دارند. نمایش سبک غربی با الهام از آثار اسکاندیناویایی‌ها مانند هنریک ایبسن[۴۰] و اوگوست استریندبرگ[۴۱]، با شروع قرن توسعه یافته است و در دهۀ ۱۹۶۰ نمایش‌نامه‌نویسان پیشگامی چون شوجی تِرایاما[۴۲] (۱۹۳۵ـ۱۹۸۳) رشد کرد، اما تئاتر ژاپن عموماً بر اجرای نمایش استوار است تا نمایش‌نامه. پس از جنگ جهانی دوم، تجربۀ آشفتگی فرهنگی و مسائل مربوط به هویّت توجه نسل تازه‌ای از نویسندگان اغلب چپ‌گرا مانند کوبو آبه[۴۳] را جلب کرد که از شیوه‌های روایی و نمایشیِ مدرنیسم غربی استفاده می‌کردند. دو نویسندۀ ژاپنی برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات شده‌اند: یاسوناری کاواباتا[۴۴] (۱۹۶۸) و کنزابورو اوئه[۴۵] (۱۹۴۴). نویسندگان محبوب دهۀ ۱۹۹۰ عبارت‌اند از هاروکی موراکامی[۴۶] (۱۹۴۹ـ )، مؤلف سرگذشت‌های سوررئالیستی مانند ماجرای تعقیب گوسفند[۴۷] (۱۹۸۹) و بانانا یوشیموتو[۴۸] (۱۹۶۴ـ ) که آشپزخانه[۴۹] (۱۹۹۱) از رمان‌های کوتاه و پراحساس اوست.


  1. The Tale of Genji
  2. Murasaki Shikibu
  3. Yukio Mishima
  4. Junichiro Tanizaki
  5. Kojiki/Record of Ancient Matters
  6. Nihon Shoki
  7. Man’yshu/Collection of a Myriad Leaves
  8. tanka
  9. Kakinomoto Hitomaro
  10. Makura no soshi/Pillow Book
  11. Sei Shonagon
  12. Saigyo
  13. Fujiwara Teika
  14. No
  15. Zeami
  16. Tsurezuregusa/Essays in Idleness
  17. Kenko
  18. Heike Monogatari
  19. Sogi
  20. renga
  21. haiku
  22. Arai Hakuseki
  23. shogun
  24. Tokugawa
  25. kabuki
  26. Edo
  27. Chikamatsu Monzaemon
  28. bunraku
  29. Basho
  30. Ihara Saikaku
  31. Ueda Akinari
  32. Ugetsu Monogatari/Tales of Moonlight and Rain
  33. Motoori Norinaga
  34. Tsubouchi Shoyo
  35. I-novels
  36. Osamu Dazai
  37. Natsume Soseki
  38. Nagai Kafu
  39. Shimazaki Toson
  40. Henrik Ibsen
  41. August Strindberg
  42. Shuji Terayama
  43. Kobo Abe
  44. Yasunari Kawabata
  45. Kenzaburo Oe
  46. Haruki Murakami
  47. Hitsuji o meguru boken/A Wild Sheep Chase
  48. Banana Yoshimoto
  49. Kitchin/kitchen