کنوسوس
کِنوسوس (Knossos)
سکونتگاهی مربوط به اواسط و اواخر عصر مفرغ[۱]، واقع در ۸ کیلومتری جنوب ایراکلیون[۲] فعلی، در کرت[۳]. کنوسوس یکی از شهرهای عمدۀ تمدن موسوم به تمدن مینوسی[۴] است. این نام جدید را از افسانۀ شاه مینوس[۵] برگرفته‌اند. این محل باستانی، که از ۱۸۹۹ تا ۱۹۳۵ به‌همت آرتور اِوانز[۶] حفاری شد، مشتمل بر اتاق تخت پادشاهی کاخ، بقایای نقاشی‌های دیواری، و ساختمانی با بیش از یک طبقه است. احتمال می‌رود که اسطورۀ یونانیِ تسئوس[۷] با مینوتور[۸] (گاوـ‌آدم) در دهلیزی پیچاپیچ از مراسم «گاوپرانی[۹]» جوانانی گرفته شده باشد که در نقاشی‌های دیواری[۱۰] کاخ طراحی شده‌اند، همچنین احتمالاً دهلیز اسطورۀ تسئوس از ترکیب دهلیزوار کاخ سرچشمه گرفته است. اهمیت کنوسوس از ۲۰۰۰ تا ۱۷۰۰پ‌م، موسوم به دورۀ کهن کاخ[۱۱]، به اوج رسید. در این دوره، کاخ عظیمی ساخته شد که شبیه به کاخ‌های کرِتی در فایستوس[۱۲] و مالیا[۱۳] و کاخ آرزاوان[۱۴] در بیچه‌سلطانِ[۱۵] کنونی واقع در بخش جنوب غربی ترکیه بود و نشان‌دهندۀ رشد اشرافیتی قدرتمند است. در همۀ این جایگاه‌ها، اتاق نشیمن (تالار)[۱۶]، با اجاقی مرکزی و چهار ستون محافظ، از مشخصات ویژۀ ساختمان است. در اواخر عصر مفرغ، ۱۶۰۰ تا ۱۱۸۰پ‌م، موسوم به دورۀ کاخ نو[۱۷]، این کاخ با وسعت بیشتری از نو ساخته و در اطراف محوّطۀ بزرگی احداث شد که مساحتی به اندازۀ ۲ هکتار داشت. قسمت‌های داخلی شهر و قسمت‌های وسیع‌تر بیرونی، با محدوده‌ای ۴کیلومتری، کاخ را احاطه کرده بودند. موکنایی‌ها، که اهالی سرزمین اصلی یونان بودند، حدود ۱۴۰۰پ‌م آن را به‌تصرّف خود درآوردند. آنان شواهدی مکتوب از جامعه‌ای ستیزه‌جو با نظارتی متمرکز را در لوحه‌هایی برجای گذاشتند که در آن‌ها فهرستی از ارابه‌ها، زره‌های نیم‌تنه، خدنگ‌ها، و تیرهای فلاخن آمده است.