گلبدن بیگم

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

گُلبَدَن بِیْگم (کابل ح ۹۲۹ـ۱۰۱۱ق)
شاهدخت تاریخ‌نویس و شاعر فارسی‌گوی شبه‌قاره، فرزند ظهیرالدین بابرگورکانی. مادرش از نوادگان شیخ احمد جام ژنده‌پیل بود. کودک بود که مادرش درگذشت و ماهام بیگم، مادر همایون گورکانی، او را سرپرستی و تربیت کرد. شاهد رویدادهای پرتلاطم دورۀ همایون و جانشینش اکبرشاه بود و در ۹۹۵ق به پیشنهاد اکبرشاه به نوشتن خاطرات خود پرداخت که ابوالفضل علامی در تدوین اکبرنامه از آن یاری گرفت. گلبدن بیگم نخستین زن نویسنده‌ای است که در شبه‌قاره کتاب تاریخی ارزشمندی تألیف کرده است. از زنان آگاه و فرهیختۀ روزگارش بود. به فارسی و ترکی شعر می‌سرود و در خوشنویسی نیز دست داشت. خاطرات او همایون‌نامه/ احوال همایون پادشاه نام دارد که در دو بخشِ دورۀ بابری (بخش یکم) و رویدادهای روزگار همایون (بخش دوم) است و با نام همایون‌نامۀ گلبدن بیگم به‌چاپ رسیده است (لکهنو، ۱۹۲۵).