آرامگاه مولانا شیخ زین الدین ابوبکر تایبادی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

Tomb of Mevlana Sheikh Zainuddin Abubakr Taibadi

آرامگاه مولانا شیخ زین‌­الدین ابوبکر تایبادی
نام فارسی آرامگاه مولانا شیخ زین‌­الدین ابوبکر تایبادی
کشور ایران
استان خراسان رضوی
موقعیت ابتدای جاده‌ی تایباد به خواف
کاربری مذهبی
مشخصات معماری شامل گنبدخانه­ای با طاق رسمی­‌بندی، ایوانی رفیع در جلوی آن، و­ اتاق­‌هایی در دو طبقه‌­ی طرفین ایوان
زمان ساخت قرن 9ق
نمایی از ورودی آرامگاه
نمایی از ورودی آرامگاه

بنایی تاریخی مربوط به قرن 9 هجری در خراسان رضوی، در ابتدای جاده‌ی تایباد به خواف. مقبره­‌ی شیخ زین­‌الدین ابوبکر بن شیخ احمد بن شیخ محمود بن سهيل تایبادی ( -۷۹۱ق)، از عرفا و مشایخ صوفیه. بر اساس کتیبه­‌ی آن، در ۸۴۸ ق بر مزار شیخ زین‌­الدین ساخته شده و بانی آن پیر احمد بن اسحق ابن مجدالدین محمد خوافی، صاحب دیوان شاهرخ تیموری و خطاط این کتیبه جلال­‌الدین محمد بن جعفر بوده است. این دو نفر، بانی و خطاط بنای مدرسه­‌ی غیاثیه­‌ی خرگرد نیز بوده‌­اند. شباهت­‌هایی در این دو بنا موجب شده است که معمار مقبره­‌ی شیخ زین‌­الدین را نیز همان معمار مدرسه­‌ی غیاثیه -غیاث­‌الدین شیرازی- بدانند. در سال 1030ق دیواره­ای گرداگرد قبر مولانا، توسط خواجه درویش، ساخته شده است. این بنا در 29 آذر 1316 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ویژگی­‌های معماری و تزئینات

این مقبره از گنبدخانه­‌ای با طاق رسمی‌­بندی، ایوانی رفیع در جلوی آن، و­ اتاق­‌هایی در دو طبقه­‌ی طرفین ایوان، تشکیل شده است. مزار شیخ، جلوی ایوان و در صحن بنا قرار دارد. در ایوان بنا، تزیینات کاشی‌­کاری معرق برجسته و کتیبه­‌هایی به خط ثلث و کوفی دیده می­‌شود. در تزیین فضای گنبدخانه از گچ­‌بری، نقاشی روی گچ، گوشه­‌سازی مقرنس و طاق‌­های رسمی­‌بندی استفاده شده است. فضای اصلی بنا با ابعاد 17.5 متر در 16.5 متر با فضاهايی محدودتر به صورت شاه‌­نشين­‌هایی است كه پوشش آنها به صورت نيم­‌گنبدی می‌باشد. كتيبه­‌ی ايوان بنا به خط ثلث، شامل 11 آيه­‌ی اول سوره‌­ی كهف است كه متاسفانه قسمت بيشتر اين اثرِ «جلال­‌الدين بن محمد بن جعفر» از بين رفته. در بخش فوقانی ايوان عبارت «الملك لـلـه» به خط كوفی تكرار شده. در مدخل ورودی مزار، آب‌انباری بدون پاشويه وجود دارد كه در ميان گورستان است. در اطراف صحن مزار، ايوانچه‌­هايی وجود دارد كه فضای خاصی را برای اين مكان فراهم آورده و مزار مولانا را اين ايوانچه­‌ها احاطه كرده‌­اند.

 

منابع