آلفا درنا
آلفا دُرْنا (Al Nair)
درخشان‌ترین ستارۀ صورت فلکی جنوبی دُرنا[۱] (کُرکی). این ستاره در آسمان شامگاهی پاییز، در جنوب عرض ۴۳ درجۀ شمالی دیده می‌شود. در اخترشناسی نوین، برای نخستین‌بار به صورت فلکی دُرنا، که آلفا دُرنا بخشی از آن است، در اطلس ستارگان فلک‌سنجی[۲] اشاره شد. این اطلس را اخترشناس آلمانی، یوهان بایر[۳]، در ۱۶۵۳م فراهم آورد. با این حال، ستاره‌های درنا بخشی از صورت فلکی قدیمی حوت جنوبی[۴] نیز محسوب می‌شوند. این ارتباط هنوز هم در نام انگلیسیِ آلفا دُرنا دیده می‌شود که از واژۀ عربی النیّر، به‌معنی «دنبالۀ درخشان‌تر حوت یا ماهی»، گرفته شده است. ستاره‌هایی نظیر آلفا دُرنا که با چشم غیرمسلح دیده می‌شوند، به کهکشان زادگاه زمین، یعنی راه شیری، تعلق دارند و بیشتر آن‌ها بسیار درخشان یا به‌نسبت نزدیک‌‌اند. آلفا درنا ۵۷ سال نوری از منظومۀ خورشیدی فاصله دارد. برای مقایسه، فاصلۀ دورترین ستاره‌هایی که به‌آسانی دیده می‌شوند، به بیش از ۵هزار سال نوری از زمین می‌رسد. درخشش ذاتی یا کل برون‌داد نور آلفا درنا، با قدر مطلق[۵] منهای ۰.۵ برآورد می‌شود. قدر مطلقِ ستاره‌های درخشان کم یا حتی منفی است. میزان درخشندگی این ستاره حدود ۱۳۰ برابر برون‌داد نور خورشید است. در آسمان شبِ زمین، آلفا دُرنا با قدر ظاهری[۶] ۱.۷۴ می‌درخشد و یکی از ۵۰ ستارۀ درخشان از منظر زمین است. قدر ظاهری به میزان درخشش ستاره از دید ناظر زمینی اطلاق می‌شود. دمای سطحی آلفا دُرنا حدود ۱۴هزار درجۀ سانتی‌گراد و تقریباً سه‌برابر داغ‌تر از خورشید است. این دما به آن رنگ آبی ـ سفید می‌دهد. قطر این ستاره حدود ۷میلیون کیلومتر و پنج‌برابر بزرگ‌تر از قطر خورشید است. اخترشناسان با توجه به ترکیب آلفا درنا، آن را در ردۀ ستاره‌های رشتۀ اصلی جا می‌دهند، به این معنی که در نخستین و طولانی‌ترین مرحلۀ عمرش قرار دارد.
نیز ← ستاره