اشک مصنوعی
اشک مصنوعی (Artificial tears)
(نامهای دیگر انگلیسی: Hypromellose؛ HPMC) دارویی شیمیایی، جایگزین اشک طبیعی. مایعی با ترکیبات و خواص اشک طبیعی است که کاربردهای گوناگون در چشمپزشکی دارد. استفاده برای درمان خشکی چشم، مهمترین کارآیی آن است. خشکی چشم یکی از مشکلات شایع چشمی است که بر اثر نارسایی ترشح اشک و کمبود رطوبت چشم پدید میآید.
نگاه طولانیمدت به رایانه و تلفن همراه، افزایش وسایل گرمازا و کمبود رطوبت هوا و مصرف زیادتر تغذیۀ خشک، به علاوۀ افزایش سن، سکونت در مناطق کمرطوبت، مصرف بعضی داروها و برخی بیماریهای خودایمنی (مثل سندرم شوگرن یا تیروئید) باعث کاهش رطوبت چشم هستند. از اینرو سندرم خشکی چشم[۱] (یا کراتوکنژنکتیویت سیکا[۲]) که به لایۀ اشکی چشم اختلال میرساند، شیوع یافته است. کاربرد دیگر اشک مصنوعی، روانکاری دستگاه چشم است. اشک طبیعی دارای سه لایۀ آبی[۳]، چربی[۴] و مخاطی[۵] با ترکیبات و عملکرد ویژه است. لایۀ آبی ضد میکروب و سپر دفاعی چشم، لایۀ چربی افزایشدهندۀ غلظت جهت کاهش تبخیر و تجزیۀ اشک و لایۀ مخاطی، ژلۀ روان توزیعکنندۀ لایۀ اشکی روی سطح چشم بهویژه روی قرنیه و کاهشدهندۀ اصطکاک به هنگام پلک زدن است. همین وظایف را اشک مصنوعی انجام میدهد؛ بنابراین اشک فقط رطوبت نیست بلکه کارکردی پیچیده دارد. موقع جاگذاری لنز تماسی[۶] یا در جراحی لیزیک (همینطور بعد از جراحی آب مروارید و عمل جراحی لازک) از اشک مصنوعی استفاده میشود، زیرا خاصیت ضدعفونی و آسانسازی دارد.
انواع
اشک مصنوعی برای بیماران با شرایط مختلف و برای اهداف خاص، قطرهای، ژلهای و پمادی، همچنین با مواد نگهدارنده و بدون مواد نگهدارنده عرضه شده است. برای ضدعفونی از قطرهای و وقتی بخواهند ضخامت لایه رطوبت را افزایش دهند، از ژلهای یا پمادی استفاده میکنند. مواد نگهدارنده از رشد باکتری جلوگیری میکند، از اینرو کسانی که چشمان حساس یا متورم دارند، توصیه شده از اشک مصنوعی با مواد نگهدارنده استفاده کنند. اما کسانی که به مواد نگهدارنده حساسیت دارند، میتوانند از ویال[۷]های یکبار مصرف استفاده نمایند. موقع استفاده از همۀ انواع لازم است به توصیههای پزشک، نکات مندرج در قوطی و نیز دستورالعملهای بهداشتی چون شستن دستها و تماس نداشتن قوطی با چشم عمل شود. اشک مصنوعی با نامهای تجاری متعددی تولید و ارائه میشود.
عوارض
در تحقیقات، تداخل دارویی مشاهده نشده و مصرفکنندگان اشک مصنوعی باید بدانند، شایعترین عارضۀ آن، تاری دید موقت است. ممکن است احساس سوزش، خارش و درد چشم یا احساس وجود شیء خارجی در چشم کنند که موقتی است و رفع خواهد شد؛ اما اگر مصرفکننده واکنش آلرژیک (حساسیت) چون تورم چشم، سرگیجه یا خارش شدید پیدا کند باید مصرف دارو را قطع و فوراً به پزشک مراجعه نماید.