اورانیوم

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

اورانیوم (uranium)
عنصری فلزی، پرتوزا[۱] ، مفتول‌شدنی[۲]، چکش‌خوار[۳]، به‌رنگ سفیدِ نقره‌ای، درخشان و سخت، با نماد U، عدد اتمی[۴] ۹۲، و جرم اتمی نسبی[۵] ۲۳۸.۰۲۹. فراوان‌ترین عنصر پرتوزا در پوستۀ زمین است. همۀ عناصر پرتوزا بر اثر تلاشی[۶] اورانیوم طبیعت را به‌وجود می‌آیند. محصول تلاشی نهایی اورانیوم عنصر پایدار سرب است. اورانیوم به‌راحتی با بیشتر عناصر ترکیب می‌شود و ترکیباتی شدیداً سمّی تولید می‌کند. کانی عمدۀ آن پیچ‌بلِند[۷] است. در ۱۷۸۹، شیمی‌دان آلمانی، مارتین کلاپروت[۸]، اورانیوم را در این کانی کشف و آن را با الهام از سیارۀ اورانوس، که در ۱۷۸۱ کشف شده بود، نام‌گذاری کرد. مقادیر کمی از ترکیبات خاص حاوی اورانیوم در صنعت سرامیک، و برای ساخت لعاب‌های زردنارنجی، و به‌صورت تثبیت‌کنندۀ رنگرزی استفاده می‌شدند، امّا پس از کشف آثار خطرناک تشعشعات آن استفاده از آن منسوخ شد. اورانیوم یکی از سه عنصر شکافت‌پذیر[۹] است. عناصر دیگر توریوم[۱۰] و پلوتونیوم[۱۱]اند. مدت‌ها تصور می‌شد این عنصر بالاترین عدد اتمی را در میان عناصر پوسته زمین داراست. از ایزوتوپ‌های ۲۳۸U و ۲۳۵U برای تعیین سن زمین استفاده کرده‌اند. ۲۳۸U، که حدوداً ۹۹ درصد از کلّ اورانیوم طبیعی را تشکیل می‌دهد، نیم‌عمر[۱۲] برابر با ۱۰۹×۴.۵۱ سال دارد. به‌سبب فراوانی‌ این ایزوتوپ، از آن در رآکتورهای هسته‌ای زاینده[۱۳] پلوتونیوم شکافت‌پذیر تولید می‌‌کنند. ایزوتوپ شکافت‌پذیر ۲۳۵U نیم‌عمری برابر با ۱۰۸×۷.۱۳ سال دارد و حدوداً ۰.۷ درصد از اورانیوم طبیعی را تشکیل می‌دهد. این ایزوتوپ مستقیماً برای سوخت رآکتورهای هسته‌ای و تولید جنگ‌افزارهای هسته‌ای به‌کار می‌رود. کشورهای بسیاری دارای معادن اورانیوم‌اند و ذخایر بزرگ آن در کانادا، امریکا، استرالیا و افریقای جنوبی یافت می‌شوند.

 



  1. radioactive
  2. malleable
  3. ductile
  4. atomic number
  5. relative atomic mass
  6. decay
  7. Pitchblende
  8. Martin Klaproth
  9. fissile elements
  10. thorium
  11. plutonium
  12. half-life
  13. breeder nuclear reactors