اکسید نیتروژن

اُکْسیدِ نیتْروژِن (nitrogen oxide)
هر ترکیب شیمیایی، صرفاً شامل نیتروژن و اکسیژن. همۀ اکسیدهای نیتروژن گازی‌اند. مونواکسید نیتروژن و دی‌اکسید نیتروژن از عوامل آلودگی هوا به‌شمار می‌روند. (← اکسید_نیترو)

مونواکسید نیتروژن (NO)یا اکسید نیتریک. اکسيد نيتريک گازی بی‌رنگ است که طی واکنش مس فلزی با اسید نیتریک غلیظ متصاعد می‌شود. همچنین بر اثر ترکیب نیتروژن و اکسیژن در دمای بالا نیز تولید می‌شود و بر اثر تماس با هوا به دی‌اکسید نیتروژن اکسایش می‌یابد. در دهه ۱۹۸۰، مقادیر کم مونواکسید نیتروژن، به‌صورت یک حامل شیمیایی، در بدن انسان کشف شد، با این‌حال غلظت‌های بالای آن سمی و واکنش آن با اکسیژن سریع است. وضعیت فوریتی ناشی از شوک عفونت خونی با تولید اضافی مونوکسید نیتروژن در بدن ارتباط دارد. اکسید نیتروژن دارای الکترون جفت نشده‌ای است و با ازدست‌دادن آن، به یون نیتروزیل (⁺NO) تبدیل می‌شود.

دی‌اکسید نیتروژن. اکسید نیتروژن (IV)،NO_۲، گازی اسیدی و قهوه‌ای‌رنگ با بویی زننده است که تنفس آن زیان‌بار است. این گاز از عوامل تشکیل باران اسیدی است، زیرا در آب حل می‌شود و اسید نیتریک تولید می‌کند. دی اکسید نیتروژن رایج‌ترین اکسید نیتروژن است و براثر حرارت‌دادن اغلب نمک‌های نیترات، ازجمله نیترات سرب (II)، Pb (NO_۳)_۲ به‌دست می‌آید. در حالت مایع به محلول بی‌رنگ N_۲O_۴ تبدیل می‌شود که در سوخت‌های راکت کاربرد دارد.

NO_X. طی احتراق در دماهای بالا، نیتروژن و اکسیژن هوا با هم ترکیب می‌شوند و اکسید نیتروژن (II) تولید می‌کنند؛ هنگامی‌که این اکسید در مجاورت هوا سرد شود، مجدداً به اکسید نیتروژن (IV) اکسایش می‌یابد؛ درنتیجه، هنگام بحث از اکسیدهای نیتروژن و انتشار آن‌ها، هر دو صورت NO_x و XNO مورد نظرند، زیرا هر دو گاز در هوا وجود دارند.

 

---