بافندگی در ایران باستان
بافندگی در ایران باستان
پلینی، طبیعی‌دان رومی، می‌نویسد: در بخش مرتفعی از جزیره‌ای در خلیج فارس درختانی (بته‌هایی) می‌رویند که پشم می‌دهند. این درختان میوه‌هایی کدومانند و به بزرگی یک بِه دارند که پس از رسیدن می‌ترکند و گلوله‌ای از پشم را بیرون می‌دهند. از این پشم لباس‌های قیمتی بافته می‌شود. هرودت نیز می‌نویسد، در این‌جا میوۀ درختان وحشی پشم است، که از نظر زیبایی و کیفیت برتر از پشم گوسفند است و لباس‌هایی که هندی‌ها بر تن دارند از این درختان است. جالب توجه است که نام ششمین ماه هخامنشی، برابر با سپتامبر مسیحی، از پنبه گرفته شده است. این ماه کرپْسیه یا کرپاسیه (کرباس) نامیده می‌شد. از گورهای پازیریک پارچۀ پشمی وارداتی از ایران، که با تکنیک گوبلَن و بسیار پر نقش و نگار بافته شده‌اند، به دست آمده است. علاوه بر این پارچه‌ای پیدا شده است که نقش آن دژهای کنگره‌داری در مربع‌های کوچک است. لباسی درست با همین نقش بر تن سربازان نگهبان آجرهای لعاب دار شوش است. به گزارش آتنائیوس، اردشیر به تیماگوراس چادری زیبا با تختی که پایه‌هایش از نقره بود هدیه کرد. او می‌نویسد، روی تخت‌ها پتوهایی به رنگ ارغوانی انداخته بودند که از مرغوب‌ترین پشم درست شده بود. فرش‌های نرم ایرانی فضای میانی چادر را می‌پوشاندند که نقش و نگارهایی در حد اعلای زیبایی و ظرافت داشتند. نگاره‌های طاق‌بستان منبع خوبی است برای پژوهش در پارچه‌های لباس‌های دورۀ ساسانی. با مقایسۀ پارچه‌های طاق‌بستان در کنار پارچه‌های بر جای مانده و برخی از نقاشی‌های آسیای میانه می‌توان به نتایج بسیار سودمندی رسید. در مجلس شکار گراز، نقش لباس شاه، سگ یا گرگ افسانه‌ای و بالدار است، که در دایره‌هایی از گلبرگ محصور هستند و خود نقش‌های تزیینی زیبایی را در میان دارند. از قرن 10م با استخوان‌های پارسایان مسیحی، که آن‌ها را برای انتقال به اروپا در پارچه‌های گران‌بهایی می‌پیچیدند، اندوختۀ خوبی به دوران ما رسیده است. به کمک بقایای پارچه‌های ابریشمی که به صورت لفاف استخوان و اشیاء مقدس مسیحی به کلیساها و صومعه‌های مسیحی راه یافته‌اند و با بازماندۀ پرده‌ها، آویزها و پوشش ضریح بقعه‌های شهیدان مسیحی و دیوارهای کلیساها که پارچه‌هایی پرکار و گران‌بها از شرق بوده‌اند، می‌توان به برداشتی از رنگ‌های درخشان و طرح‌های پارچه‌های دورۀ ساسانی دست یافت. ضمن گزارشی از بلعمی شاه آمده: دستمالی برای پاک کردن دست‌های خود داشت که چون چرکین می‌شد آن را برای پاک کردن به میان آتش می‌افکندند و نمی‌سوخت.
680106