بشار بن برد

بشار بن برد;
زادروز	بصره ح ۹۵ ق;
درگذشت	ح ۱۶۷ق
شغل و تخصص اصلی	شاعر
لقب	مرعث
آثار	شعری در وصف آتش (شهرت شعوبی؛ زندیق؛ کافر و زردشتی بودن در پی آورد)
گروه مقاله	ادبیات عربی

بَشّار بن بُرد (ح ۹۵ـ ح ۱۶۷ق)

(مکنّی به ابومعاذ و ملقب به مرعث) شاعر، خطیب و ادیب ایرانی‌تبار عرب. از شاعران معروف دورۀ امویان و اوایل عهد عباسیان، و اصلش از طخارستان بود. اعراب‌ نیای او را به اسارت به عراق بردند. در حوالی بصره، نابینا به‌دنیا آمد و پدرش از موالی قبیلۀ عُقَیل بود. بشار خود را بازماندۀ ساسانیان می‌دانست و بدان می‌بالید. شعری که در وصف آتش سرود برای او شهرت شعوبی، زندیق، کافر و زردشتی‌بودن در‌پی آورد. با ادیبانی چون ابوعمرو بن العلاء، ابوعبیده و اصمعی مراوده داشت، اما رجال دین، مانند مالک بن دینار و حسن بصری و معتزلیانی همچون واصل بن عطا، با او دشمنی داشتند. بشار در قصیده و غزل استاد بود، اما تندخوی و ترش‌روی و تلخ‌گوی بود و دیگران از زبان بُرنده و هجو گزنده‌اش بیم داشتند. در نطق و نثر نیز کم‌نظیر و، با همۀ زشت‌رویی، محبوب زنان و بزرگان دولت بود. بسیاری از ناقدان عرب، بشار را نخستین شاعر نوآور و از پیش‌گامان بدیع می‌شمارند. در شعرهای فخر او احساسات شعوبی، ستایش شکوه نیاکان ایرانی و خوارداشتن اعراب نمایان است. بشار در نسل‌های بعدی شاعران عرب تأثیر گذاشت و پس از او روی‌آوردن به بدیع در میان شعرا رواج گرفت. سرانجام، با دسیسۀ دشمنان مغضوب مهدی خلیفۀ عباسی شد، به تهمت الحاد به زندان افتاد، و با شکنجه به‌قتل رسید. پیکرش را در کیسه دوختند و به دجله انداختند.