بغدادی، اسماعیل پاشا (بغداد ۱۲۵۵ـ استانبول ۱۳۳۹ق)
بَغدادی، اسماعیل‌پاشا (بغداد ۱۲۵۵ـ استانبول ۱۳۳۹ق)
| اسماعیل پاشا بغدادی | |
|---|---|
| زادروز |
بغداد ۱۲۵۵ ق |
| درگذشت | استانبول ۱۳۳۹ق |
| ملیت | اهل عثمانی |
| شغل و تخصص اصلی | نظامی |
| آثار | ایضاح المکنو؛ هدیه العارفین: اسماء المولفین و آثار المصنفین |
نظامی، کتاب‌شناس و زندگی‌نامه‌نویس عثمانی. از زندگی او اطلاعات چندانی در دست نیست. در ۱۲۹۲ق به استانبول رفت و در انقلاب ۱۳۲۶ق، که به اعلام مشروطیت انجامید، شرکت داشت. مهم‌ترین اثرش ایضاح‌‌المَکْنون فی‌الذّیل علی کَشْفُ‌الظُّنون حاجی خلیفه است که سرآمد ذیل‌های نُه‌گانه است که بر این کتاب نوشته شده است. ایضاحُ‌‌المَکْنون در ۲ جلد است و از نظر نحوۀ نگارش و تنظیم عیناً شبیه کَشْفُ‌الظُّنون است. بر‌اساس عنوان کتاب‌‌ها و به‌صورت الفبایی مرتب شده و علاوه بر اطلاعات کتاب‌شناختی، خلاصه‌ای نیز از کتاب در آن آورده شده است. اسماعیل‌پاشا پاره‌ای از خطاهای حاجی خلیفه را متذکر شده است. ایضاحُ‌‌المَکْنون حاوی اطلاعات کتاب‌شناختی ۱۵هزار عنوان کتاب است که در تنظیم کَشْفُ‌الظُّنون از قلم افتاده و یا در خلاصۀ زمانی تألیف دو اثر منتشر شده است. این اثر با تصحیح محمد شرف‌الدین یالتقایا و رفعت بیلگه کلیسی منتشر شده است (۱۳۱۴ش). اثر دیگر اسماعیل‌پاشا هدیة‌العارفین: اسماء‌المؤلفین و آثار‌المصنّفین، (در ۲ جلد) حاوی حدود ۹هزار سرگذشت‌نامه و مشخصات کتاب‌شناختی ۵۰هزار عنوان کتاب است که بر‌حسب نام کوچک مؤلفین و به‌صورت الفبایی مرتب شده است. این کتاب نخستین‌بار پس از درگذشت مؤلف در استانبول منتشر شد.