تاریخ خان جهانی و مخزن افغانی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

تاریخ خان‌جهانی و مَخزنِ اَفغانی

(یا: مرآت‌الافاغنه) تألیف نعمت‌الله هروی، کتابی به فارسی در تاریخ عمومی افغانان. این کتاب در ۱۰۲۱ق به نام خان‌جهان ‌لودی سپه‌سالار افغانی‌تبار دولت گورکانی هند نوشته شده، ولی نویسنده تا ۱۰۲۴ مطالبی به آن می‌افزوده است. این اثر را رسالۀ تاریخ افغانیان و تاریخ افغانی نیز خوانده‌اند. کتاب دارای یک پیش‌گفتار، یک مقدمه در خلاصۀ تاریخ پیامبران از آدم تا یعقوب و هفت باب است. سبک انشای آن بین ساده و متکلف و روی هم رفته پخته و استوار است. تاریخ خان جهانی از مهم‌ترین منابع در تاریخ خاندان‌های افغان و رویدادهای دهۀ نخست پادشاهی جهانگیر گورکانی است، زیرا نویسنده خود شاهد بسیاری از رویدادها بوده و به اسناد و مدارک دستِ اول نیز دسترسی داشته است. مؤلف از منابعی چون تاریخ طبری، تاریخ گزیده، حبیب‌السیر و اکبرنامه بهره جسته است. این کتاب چندبار به چاپ رسیده و محمد بشیر آن را به اردو و برنهارد دورن به انگلیسی و افضل‌خان به پشتو ترجمه و منتشر کرده‌اند.