تتبعات
تَتَبُّعات (Essais)
کتابی در فلسفه، تألیف میشل دو مونتنی، به زبان فرانسوی، منتشرشده در ۱۵۹۵. این اثر بسیار مهم مونتنی، که پس از درگذشت او منتشر شد، از ارزشمندترین آثار در زبان فرانسوی به‌شمار می‌رود. مؤلف از کاروبار دنیوی دست می‌کشد و گوشۀ عزلت می‌گزیند و زیر عنوان اصیل و بی‌ادعای تتبعات گفتارهای شکاکانه و غریب خود را می‌نویسد. هرچند مونتنی خود اذعان کرده که برای دوری از آشفتگی‌های وجدان بر آن است که همچنان بر ایمان کاتولیکی استوار بماند، اما در فحوای دیدگاه موشکافانه و شکاکانۀ او تردید همچنان باقی است، چراکه او با نوعی محافظه‌کاری نرم و مصلحت‌جویانه از تردید مستقیم در مسئلۀ مذهب می‌پرهیزد. تتبعات حاوی درون‌نگری‌های بسیار درباب سیاست و مذهب و اجتماع و فلسفه و اخلاق و تعلیم و تربیت است و همۀ گفتارها بر محور اصیل‌ترین شیوه‌های نگرش به انسان‌باوری ترتیب یافته‌اند. کل تاریخ فلسفه و ادبیات خلاقانۀ مغرب‌زمین از پاسکال و دکارت و مولیر و لافونتن، تا استندال و برگسون و ژید از این اثر تأثیر پذیرفته‌اند. انگلیسیان مونتنی را می‌ستودند و گوته ضمن تحسین او از تأثیرش دور نماند. لذت‌پرستی، شادخواری، طنزپردازی، تأملات روان‌شناسانه، شکاکیت مبتنی بر ذوق سلیم و شیطنتی متبوع، صداقت و بی‌ریایی در بیان آنچه به ذهن می‌آید، همه را یک‌جا در این کتاب می‌توان به‌عینه دید.