ترنابازی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

تُرْنابازی

(یا: شاه و وزیر؛ شاه (و) وزیری) از سرگرمی‌های گروهی. این بازی مخصوص لوطیان و جاهلان است و در قهوه‌خانه‌ها اجرا می‌شود. تُرنا رشته‌ای کرباس یا لُنگِ تابیده، است که یک سر آن را گره می‌زنند تا پیچ‌وتاب آن باز نشود. بازی با یک قاپ (← قاپ‌بازی) یا قوطی کبریت انجام می‌شود. هریک از چهار بَرِ قاپ یا کبریت معنایی دارد: ۱. شاه؛ ۲. وزیر؛ ۳. دزد؛ ۴. شیخ. راست‌نشستن قاپ «لُمبه» خوانده می‌شود و حکمی ندارد. ترنابازان به نوبت قاپ می‌اندازند تا نقش‌ها روشن شود. پس از شناسایی دزد، وزیر، که اجراکنندۀ فرمان شاه است، برمی‌خیزد و خطاب به شاه می‌گوید: «قبلۀ عالم! دزدی گرفته‌ام، برای مجازات او چه فرمانی می‌دهید؟» شاه، تعداد ضربه‌هایی را که باید بر پشت او نواخته شود، با اصطلاح «آتشی»، یعنی سخت و دردآور، و «پنبه‌ای»، یعنی نرم و آرام، تعیین می‌کند.