ترکان خاتون ( ـ۶۶۱ق)
تَرْکان خاتون ( ـ۶۶۱ق)
از زنان متنفذ ایران. دختر قطب‌الدین محمود شاه (از اتابکان یزد) و همسر اتابک سعد بن ابوبکر (از اتابکان فارس) بود و پس از درگذشت همسرش، چون فرزند خردسال وی، محمد، را بر تخت سلطنت نشاندند، ترکان خاتون حکومت فارس را در اختیار گرفت. با درگذشت محمد پس از دو سال و هفت ماه، محمد بن سلغور بن سعد زنگی، دامادش، به جای او نشست. ترکان خاتون در ابتدا از او حمایت کرد، ولی چون دست به ستمگری زد و به لهو و لعب پرداخت و مردم را به‌‌ستوه آورد، ترکان خاتون با کمک امرا، وی را دستگیر و به خدمت هلاکو فرستاد. آن‌گاه سلجوق‌شاه، برادر محمد بن سلغور، را به اتابکی رساند و با احترام بسیار به شیراز آورد. وی به پاس محبت ترکان خاتون، با او ازدواج کرد ولی پس از مدتی او نیز به شراب‌خواری و عیاشی روی آورد و در حال مستی دستور کشتن ترکان خاتون را داد. ترکان خاتون زنی زیرک، باهوش و مدّبر بود. آسایش و رفاه مردم را مراعات می‌کرد و دربار او محل اجتماع اندیشمندان بود. سعدی در چند قصیده او را ستوده است.