تورم

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

تَورّم (inflation)
افزایش مداوم و پیوسته سطح عمومی قیمت‌ها یا قیمت میانگین کالاها و خدمات که معمولاً به‌صورت درصد در یک سال تعیین می‌شود. افزایش قیمت‌ها در تورم اولاً باید مداوم و پیوسته باشد، یعنی طی یک دورۀ زمانی خاص مدام بالا رود، بنابراین به یک بار افزایش قیمت‌ها تورم نمی‌گویند. ثانیاً باید در کل کالاها و خدمات انجام گیرد و به افزایش یک یا چند کالا که می‌تواند علل مختلف داشته باشد تورم نمی‌گویند. علت تورم را اصولاً در نتیجۀ کشش تقاضا و فشار هزینۀ تولید می‌دانند. اگر تقاضای مصرف در کل کالاها بالا رود و در مقابل عرضه به همان نسبت افزایش نیابد، سطح عمومی قیمت‌ها بالا می‌رود و تورم پدید می‌آید. در ایران یکی از مهم‌ترین علل تورم را همین امر می‌دانند. جمعیت ایران در ۱۳۵۸ برابر ۳۶میلیون و در ۱۳۸۵ بالغ بر ۷۰میلیون نفر شد و در کنار آن تولید و عرضۀ کالا به همان نسبت افزایش نیافت. کمبود کالا باعث بالارفتن قیمت آن شد و دولت و بانک مرکزی برای بالابردن قدرت خرید مردم به انتشار گسترده پول پرداختند و حجم نقدینگی را افزایش دادند که باعث افت و کاهش ارزش ریال در کشور شد. انواع تورم عبارت‌اند از تورم ملایم که قیمت‌ها به‌کندی در طی یک سال افزایش می‌یابند و نرخ تورم کمتر از دَه درصد است؛ در تورم شتابان، نرخ تورم تا ۵۰ درصد در سال می‌رسد و در تورم سرکش، قیمت‌ها در هر سال صدها و گاه هزاران برابر سال قبل می‌شود. نرخ تورم را به این صورت محاسبه می‌کنند که قیمت سال قبل را از قیمت سال جاری کسر و به قیمت سال قبل تقسیم می‌کنند. این نرخ در ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا قبل از ۱۳۶۱ کمتر از دَه درصد بود و از آن پس افزایش یافت و در ۱۳۷۴ به ۴۹.۵ درصد، یعنی اوج تورم در ایران، رسید. در ۱۳۸۶ این نرخ را پانزده تا بیست درصد می‌دانند. برای مهار تورم، دولت سیاست کاهش تقاضا ازجمله اِعمال سیاست پولی انقباضی و سیاست افزایش عرضۀ کالای بیشتر و نیز تعدیل سیاست درآمدی از طریق کنترل سطح قیمت‌ها، عدم افزایش دستمزد و حقوق را پیش می‌گیرد.