آقاخان اول، حسن علی شاه (۱۲۱۹ـ بمبیی ۱۲۹۸ق)
آقاخان اول، حسنعلیشاه (۱۲۱۹ـ بمبئی ۱۲۹۸ق) Agha Khan I, Hasan Ali Shah
| آقاخان اول Agha Khan I | |
|---|---|
| زادروز |
1219ق |
| درگذشت | بمبئی 1298ق |
| محل زندگی | ایران، هند |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | پیشوای دینی |
| لقب | آقاخان |
| آثار | عبرت‌افزا (بمبئی، 1278ق) |
| گروه مقاله | دین اسلام |
| خویشاوندان سرشناس | شاه‌خلیل‌الله محلاتی (پدر)، آقا علی‌شاه یا آقاخان دوم (پسر) |
چهل و ششمین پیشوای اسماعیلیان نزاری و اولین پیشوای آقاخانیه. فرزند شاه‌خلیل‌الله محلاتی بود. فتحعلی‌شاه قاجار پس از کشته‌شدن شاه‌خلیل، برای دلجویی از حسنعلیشاه، یکی از دخترانش را به عقد او درآورد و با واگذاری حکومت قم و محلات به وی، او را آقاخان لقب داد و پس از آن پیروانش آقاخانیه نام گرفتند. در ۱۲۵۶ق، آقاخان اول با دسایس حاج میرزا آقاسی و برخی درباریان، شورشی در کرمان برپا کرد، اما طرفی نبست و سرانجام به سند رفت و انگلیسی‌ها را در سرکوب شورش سند یاری داد. پس از آن که کوشش‌هایش برای بازگشت به ایران نتیجه نداد، در بمبئی سکونت کرد. او به خواست دولت ایران، چندی به کلکته رفت، اما دوباره به بمبئی بازگشت و آن‌جا را مرکز فعالیت‌های خود قرار داد و با پیوستن دیگر پیروانش به او، پیشوای خوجه‌ها و همۀ اسماعیلیان هند شد. آقاخان اول رساله‌ای با نام عبرت‌افزا در شرح حال خود نوشته که چاپ شده است (بمبئی، ۱۲۷۸ق). بعد از او پسرش آقا علی‌شاه یا آقاخان دوم ( ـ۱۳۰۳ق/۱۸۸۵) به امامت اسماعیلیان هند رسید که امامتش دیری نپایید. نیز ← نزاریه؛ اسماعیلیه