دانشگاه آزاد
دانشگاه آزاد (open university)
براساس اصطلاح‌نامه یونسکو، دانشگاهی که به روی همگان باز است و برنامه‌های آموزشی آن به گونه‌ای طراحی شده است که افراد می‌توانند، بدون حضور تمام وقت، در سطح آموزش عالی تحصیل کنند و مدرک دانشگاهی بگیرند. دانشگاه آزاد اصولاً به‌منظور فراهم ساختن امکانات ادامه تحصیل از راه دور برای دریافت مدرک دانشگاهی تأسیس شده است. ورود به این دانشگاه‌ها، برخلاف دانشگاه‌های عادی، بر پایۀ شرایط و صلاحیت‌های رسمی نیست؛ بلکه بر این پایه بنا شده است که هر کس با هر شرایطی مراجعه کند، از او ثبت نام به‌عمل آید. تدریس در این دانشگاه‌ها آمیزه‌ای از کتاب‌های خودآموز مکاتبه‌ای، برنامه‌های آموزشی تلویزیونی و رادیویی و اینترنتی، تدریس حضوری (کوتاه مدت)، و تشکیل سمینارهاست. در ایران، وزارت علوم و آموزش عالی در ۱۳۵۱ش، دانشگاه آزاد ایران را به‌منزلۀ مؤسسه آموزش عالی دولتی تأسیس کرد. هدف از تأسیس این دانشگاه، پاسخگویی به نیاز فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها به آموزش عالی و تربیت نیروی کار ماهر بود، بی‌آن‌که لازم باشد دانشجویان در دانشگاه‌ها، که اکثراً در شهرهای بزرگ متمرکز بودند، حضور داشته باشند. اساس کار دانشگاه آزاد ایران بر این بود که برای تدریس از رسانه‌های جمعی رادیو و تلویزیون کمک گرفته شود و در این راه گام‌هایی نیز برداشته شد. اما در عمل، بیشتر فعالیت آموزشی این دانشگاه بر تدریس مکاتبه‌ای، جزوه‌ها، و کتاب‌های درسی ویـژۀ این دانشگاه قرار داشت و دانشجویان در کلاس‌های کوتاه‌مدت تابستانی نیز شرکت می‌کردند. شرط ورود بــه دانشگاه آزاد، داشتن دیپلم متوسطه بود و فارغ‌التحصیلان مدرک کارشناسی (لیسانس) دریافت می‌کردند. دوره‌های آموزشی پیش‌بینی شده شامل دوازده یا سیزده نیمسال تحصیلی شانزده‌هفته‌ای بود. دانشگاه آزاد تا ۱۳۵۸ش دایر بود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دانشگاه آزاد به دانشگاه پیام نور تبدیل شد.