دوبیتی

دوبِیْتی
قالبی در شعر فارسی، دارای چهار مصراع که حتماً باید بر وزن «مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل (یا فعولن)» باشد و دو مصرع بیت اول با مصرع چهارمِ شعر هم‌قافیه باشند. به‌نظر ملک‌الشعرای بهار، وزن دوبیتی از اوزان پیش از اسلامِ ایران بوده و درخت آسوریک و آثار منظوم ایران که منشأیافته از ایران پیش از اسلام‌اند، ازجمله شاهنامۀ مسعودی مروزی و ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی که بر همین وزن‌اند این نظر را تقویت می‌کنند. دوبیتی همان‌گونه که وزن ساده‌ای دارد و در حافظه به‌راحتی می‌نشیند، غالباً مضمون ساده‌ای نیز دارد که تشبیهات و استعاره‌های دور از ذهن در آن کمتر دیده می‌شود. نوعی سادگی در دوبیتی هست که سبب می‌شود حتی برخی از شاعران به گویش و لهجۀ خود یا با زبان شکسته دوبیتی بگویند. مشهورترین دوبیتی‌های زبان فارسی متعلق به باباطاهر عریان همدانی است. دوبیتی‌های فایز دشتستانی نیز شهرت دارد. در میان معاصران نیز سیاوش کسرایی و مهدی اخوان ثالث و ه. ا. سایه دوبیتی‌های مشهوری دارند. نمونه‌ای از دوبیتی: نسیمی کز بن آن کاکُل آیو/مرا خوش‌تر ز بوی سنبل آیو/چو شُو گیرم خیالش را در آغوش/سحر از بسترم بوی گُل آیو (باباطاهر)