ربانی، برهان الدین

برهان‌الدین ربانی
زادروز	۱۹۴۰م
درگذشت	کابل ۲۰۱۱م
ملیت	افغان
تحصیلات و محل تحصیل	تحصیل در رشته حقوق اسلامی دانشگاه کابل و دانشگاه الازهر مصر
شغل و تخصص اصلی	استاد دانشگاه
شغل و تخصص های دیگر	سیاستمدار
سمت	رئیس جمهور از ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۶م، رییس جماعت اسلامی افغانستان در ۱۹۷۲م
گروه مقاله	تاریخ جهان

ربانی، برهان‌الدین

ربانی، برهان‌الدین (۱۹۴۰-۲۰۱۱م)

استاد دانشگاه و سیاستمدار افغان، از ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۶ رئیس‌جمهور افغانستان. در ۱۹۹۱، به همراه گروهی دیگر، «جبهۀ آزادی‌بخش ملی» را بنیاد نهاد که در ۱۹۹۲ بر دولت نجیب‌الله پیروز شد. ربانی، پس از این پیروزی، به ریاست دولت اسلامی افغانستان تعیین شد. اما جنبش آزادی‌بخش ملی به‌سرعت دچار چنددستگی شد و جنگ داخلی میان مجاهدان شورشی راه را برای طالبان باز کرد تا رژیم اسلامی سخت‌گیرانۀ خود را بر افغانستان تحمیل کنند. ربانی و دولتش ناچار شدند که در سپتامبر ۱۹۹۶ از کابل بگریزند و در مزارشریف، به‌عنوان تنها شهر بزرگ بیرون از کنترل طالبان، مستقر شوند. در اواسط سال ۲۰۰۰ نیروهای طرفدار ربّانی فقط در حدود پانزده درصد خاک افغانستان را در کنترل خود داشتند. ربانی، که از رهبران چریک‌های افغان و از اعضای اقلیت تاجیک افغانستان بود، هنگام منصوب‌شدن به ریاست جمهوری در ۱۹۹۲ وعده داد که برای وحدت چریک‌های جنگجوی افغان بکوشد و همۀ قوانین غیرشرعی مخالف حقوق اسلامی را ملغا کند. اما مخالفت بنیادگرایان حزب اسلامی، و پس از آن حملات طالبان، بیش از آن بود که دولت ربّانی در اوسط ۱۹۹۶ تاب تحمل آن را داشته باشد. پس از سرنگون شدن دولتش به دست طالبان در ۱۹۹۶، ربانی به تلاش برای پایان‌بخشیدن به جنگ و خون‌ریزی در افغانستان ادامه داد و رهبران کشورهای همسایه، به‌ویژه پاکستان و ایران، را تشویق کرد که طالبان را به انجام گفت‌وگوهای صلح مجاب کنند. ربانی در دانشگاه کابل و دانشگاه الازهر مصر در رشتۀ حقوق اسلامی تحصیل کرد. در ۱۹۷۲ به ریاست «جماعت اسلامی افغانستان»، که حزبی سیاسی اسلام‌گرا بود، انتخاب شد. در ۱۹۷۴ از دست حکومت داوود، که می‌خواست او را دستگیر کند، به پاکستان گریخت و جماعت اسلامی افغانستان نیز در جنگ با دولت نجیب‌الله و شوروی‌ها به دیگر مجاهدین افغان پیوست.

برهان‌الدین ربانی، ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۱ میلادی (۲۹ شهریور ۱۳۹۰ شمسی) در سن ۷۰ سالگی در کابل، افغانستان، در پی ترور منزل خود درگذشت.