رخصت (فقه)

رُخْصت (فقه)

اصطلاحی فقهی. آن است که اجازه داده شود برای رعایت حال مکلف و تسهیل برای او، حکمی واجب، ترک شود، یا حکمی حرام، انجام داده شود. دربارۀ مثال‌ها و مصداق‌های رُخصت اختلاف‌نظر است. برای نمونه می‌توان از جواز مسح بر کفش یا جوراب، در اعمال وضو نام برد که نسبت به کسانی که احتمال ضرر از سرما می‌دهند، وجود دارد. فرق رُخصت و عزیمت در آن است که در عزیمت حکم سهل‌تری وضع می‌شود و باید بر طبق حکم سهل‌تر عمل کرد؛ اما در رخصت، مکلف، مجاز است حکم دشوار را نیز انجام دهد؛ یعنی در موارد رخصت چنانچه مکلف حکم اصلی را نیز انجام دهد صحیح است. در همین مثال یادشده، چنانچه نمازگزار با وجود خوف از سرما، کفش را درآورد و بر روی پا مسح کند، وضو صحیح خواهد بود. در این‌که رخصت و عزیمت، از احکام شرعی تکلیفی هستند یا وضعی، اختلاف‌نظر وجود دارد. آقاضیا عراقی، هر دو را از احکام تکلیفی می‌شمرد.