ساز زبانه ای

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

ساز زبانه‌ای ‌ (reed instrument)

هر طبقه از سازهای بادی که از یک یا دو زبانۀ انعطاف‌پذیر، از جنس ساقۀ نی، فلز، یا پلاستیک استفاده کنند که تحت فشار هوای داخل محفظۀ هوا (دهان، کلاهک بادی، دم، کیسۀ هوا) به ارتعاش درآید و کار دریچه‌ای را انجام دهد که دمش‌های هوای فشرده را به داخل یک‌ هم‌نواساز لوله‌ای می‌فرستد. از سازهای تک‌زبانه‌ای، که زبانۀ آن‌ها در مقابل بدنۀ خود ساز مرتعش می‌شود، کلارینت‌ها و ساکسوفون‌ها درخور ذکرند؛ سازهای دوزبانه‌ای، که زبانه‌هایشان در مقابل همدیگر مرتعش می‌شوند، عبارت‌اند از اُبوآها، شاوم‌ها، نی‌انبان‌ها، و فاگوت‌ها. ساز زبانۀ ‌آزاد بیشتر سازهای زبانه‌ای برای تغییر زیرایی، سوراخ‌های جای انگشت دارند، و در آن‌ها می‌توان بیش‌دم ایجاد کرد (← بیش‌دم) که تا یک اکتاو یا یک دوازدهم بالاتر صدا بدهند. آن‌ها بیناب‌ها (شکل‌موج‌ها)ی پیچیده‌ای با شدت و ضعف صدای قابل‌توجه و گسترۀ آوایی وسیع تولید می‌کنند و از لحاظ انتقال و تبدیل نیرو به صدا در رژیسترهای تنور و باس بسیار مؤثرتر از سوت‌هایند.