سرمایه (کتاب)
سرمایه (کتاب)
(یا: کاپیتال) مهم‌ترین و تأثیرگذارترین اثر انتقادی کارل مارکس، به زبان آلمانی، مشتمل بر سه کتاب. کتاب نخست با عنوان «بسط تولید سرمایه» شناخته‌شده‌ترین و مهم‌ترین بخش سرمایه است. کتاب نخست تنها بخشی از سرمایه است که مارکس خود آن را نوشته است. کتاب‌های دوم و سوم به ترتیب با عنوان‌های «فرآیند گردش سرمایه» و «فرآیند کلی تولید سرمایه‌داری» در واقع حاصل کار انگلس بر روی یادداشت‌ها و دست‌نوشته‌های مارکس است که پس از مرگ او (۱۸۸۳) به‌چاپ رسید. طبق نظر مارکس در کتاب نخست، ارزش واقعی هر کالا در کار اجتماعی نهفته در آن است که کارگران آن را تولید می‌کنند. اما در جامعۀ سرمایه‌داری کالا تبدیل به شیء می‌شود و پول است که انسان‌ها (پرولترها) و کار آنان (تولید کالا) را می‌خَرَد. این فرآیند ارزشی اضافی تولید می‌کند که توسط سرمایه‌دار به سرمایۀ جدیدی تبدیل می‌شود و بدین ترتیب انباشت سرمایه به‌وجود می‌آید و به تمرکز سرمایه می‌انجامد. این انباشت خود حاصل مصادرۀ مالکیت خصوصی ناشی از کار است و سرانجام تشکل توده‌ها و مخالفت و شورش آنان را درپی دارد. کتاب دوم توصیف جزئی‌نگرانۀ شیوۀ عملکرد بازار است. مارکس در کتاب سوم می‌گوید که سودهای متفاوت در زمان فروش کالا برابر می‌شوند؛ زیرا سرمایه نه سودِ تولید ویژۀ خود، بلکه بخشی از سرمایۀ عمومی را به چنگ می‌آورد. این اثر که به بیشتر زبان‌ها نیز ترجمه شده، قضاوت‌ها و انتقادهای متفاوتی در پی داشته است.