شمس، محمدقلی
| محمدقلی شمس Mohammad-Qoli Shams | |
|---|---|
| زادروز |
تهران ۱۲۸۳ش |
| درگذشت | همانجا ۱۳75ش |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات و محل تحصیل | مدرسه سن لویی تهران، دانشکده خدمات سلامتی ارتشیها در لیون، فرانسه |
| شغل و تخصص اصلی | چشمپزشک |
| فعالیت های مهم |
بنیادگذار چشمپزشکی مدرن در ایران تأسیس بیمارستان فارابی تأسیس انجمن چشمپزشکی ایران (۱۳۲۶ش) تأسیس بخش چشمپزشکی ارتش در خیابان حافظ (تهران)؛ راهاندازی بخش سلامت چشم و بینایی مدارس در ساختمان دارالفنون؛ تأسیس گروه چشمپزشکی در دانشگاه تهران (1313ش) |
| سمت | استاد دارالفنون و دانشکده پزشکی دانشگاه تهران |
| گروه مقاله | پزشکی |
محمدقلی شمس (تهران ۱۲۸۳ - همانجا ۱۳75ش) Mohammad-Qoli Shams
چشمپزشک ایرانی. بنیادگذار چشمپزشکی مدرن در ایران است. پدرش یحیی شمس ملکآرا از نوادگان فتحعلی شاه و چشمپزشک بود. محمدقلی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدرسه سن لویی تهران گذراند. با اینکه در رشتۀ پزشکی دارالفنون پذیرفته شده بود، در سال 1302ش عازم فرانسه شد. در یکی از مراکز آموزشی آن کشور به نام «دانشکدۀ خدمات سلامتی ارتشیها در لیون»[۱] تحصیل کرد. اینجا مهمترین مرکز برای تربیت نیرو در رشتههای مختلف بهداشت و پزشکی برای ارتش فرانسه بود و فارغالتحصیلان درجۀ افسری هم دریافت میکردند. پس از چهارسال و اتمام دوره، در 1927م در آزمون سراسری فرانسه به نام اگرگاسیون[۲] پذیرفته شد. این آزمون برای گزینش نیروهای برتر جهت منصبهای عالی است. پس از گذراندن دورۀ دوساله، در 1929م در دورۀ دوم اگرگاسیون هم پذیرفته و دورۀ دوساله آن را هم به پایان رساند و در بیمارستان آموزشی وال دوگراس[۳] مشغول به تدریس و درمان شد. پس از فراخوان دولت و بازگشت به ایران (1311ش)، با سِمت استادی در دارالفنون و بعدتر در دانشکدۀ پزشکی دانشگاه تهران به تدریس پرداخت و در ۱۳۱۳ش نخستینبار عمل پیوند قرنیه را انجام داد. بیمارستان فارابی به همت او تأسیس شد و بهتدریج گسترش یافت. بیماری تراخم را در جنوب ایران ریشهکن کرد. در ۱۳۲۶ش، انجمن چشمپزشکی ایران را تأسیس کرد. در ۱۳۳۳ش، به عضویت انجمن بینالمللی چشمپزشکی پذیرفته شد. در ۱۳۴۷ش مجلۀ انجمن چشمپزشکی ایران را منتشر کرد.
تأسیس بخش چشمپزشکی ارتش در خیابان حافظ (تهران)؛ راهاندازی بخش سلامت چشم و بینایی مدارس در ساختمان دارالفنون؛ تأسیس گروه چشمپزشکی در دانشگاه تهران (1313ش)؛ انجام عمل پیوند صلبیه و درمان فشار شریان شبکیه برای اولین بار در ایران؛ اولین پیوند توأم صلبیه و قرنیه؛ و تدریس دروس چشمپزشکی از 1313ش از دیگر فعالیتها و اقدامات اوست.