شوگون
شوگون (shogun)
اصطلاح ژاپنی برای دیکتاتور نظامی، مخفف سئی‌تای شوگون[۱] ـ «سردار بزرگ فاتح وحشیان». این مقام که از لحاظ فنی منصوبِ امپراتور بود به‌صورت موروثی درآمد و چندین خانواده آن را در اختیار داشتند: میناموتو[۲] (۱۱۹۲ـ۱۲۱۹م)، آشیکاگا[۳] (۱۳۳۶ـ۱۵۷۳م)، و توکوگاوا[۴] (۱۶۰۳ـ۱۸۶۸م). شوگون دارای اختیارات قانون‌گذاری، قضایی و اجرایی بود. عنوان شوگون اول‌بار در دورۀ نارا (۷۱۰ـ۷۹۴م) به سردارانی داده شد که در سرکوب مردان قبیلۀ اِزو در شمال ژاپن پیروزی‌های بزرگی کسب کردند. سرداران دوره‌های کاماکورا[۵] و موروماچی[۶] (۱۱۸۵ـ۱۵۶۸) نیز معمولاً چنین عنوانی داشتند. باکوفو[۷] (نظام شوگونی)، ساختاری اداری بود که اولین شوگون میناموتو تأسیس کرد و گسترۀ عملکرد آن رفته‌رفته همۀ جنبه‌های حکومت را دربر گرفت. پایان نظام شوگونی در‌پی یک رشته پیمان‌ها در دهۀ ۱۸۵۰ روی داد که طی آن‌ها شوگون‌های توکوگاوا به خارجیان ـ امریکایی‌ها، بریتانیایی‌ها، روس‌ها و هلندی‌ها ـ اجازۀ تجارت با ژاپن را دادند و بدین ترتیب انزوای ژاپن که از دهۀ ۱۶۳۰ آغاز شده بود پایان یافت. دشمنان توکوگاوا در اعتراض به این پیمان‌ها هم‌داستان شدند و در جنگ داخلی کوتاه‌مدت، آخرین شوگون، یوشینوبو[۸]، را به استعفا واداشتند. با بازگشت قدرت به موتسوهیتو[۹]، امپراتور پانزده ساله، او و مشاورانش برنامۀ اصلاحات را آغاز کردند.