ضیا گوک آلپ
ضیا گوکْ‌آلْپ (دیاربکر ۱۸۷۶ـ استانبول ۱۹۲۴)
(نام اصلــی: محمدضیـا) نویسنده، شاعر و جامعه‌شناس ترک. پس از فراگیری زبان‌های عربی، فارسی و فرانسه در زادگاهش، در استانبول به مدرسۀ عالی دامپزشکی رفت، ولی به‌علت همکاری با گروه مخالفان سلطان عبدالحمید دوم توقیف و به زادگاهش تبعید شد. در ۱۹۱۱ به جمعیت اتحاد و ترقی در دریاربکر پیوست. در ۱۹۱۴ در استانبول به تدریس درس‌های جامعه‌شناسی در دارالفنون پرداخت. بعد از اشغال استانبول، دولت انگلستان او را به مالت تبعید کرد. مدتی نیز نمایندۀ مجلس مبعوثان بود. نویسندگی را با کار در روزنامۀ پیمان دیاربکر شروع کرد (۱۹۰۹). با نوشتن اشعار تورانیگری (پان‌تورانیستی) در مجلۀ گنج قلملر (قلم‌های جوان) علاقه و توجه جوانان اتحاد و ترقی را به‌خود جلب کرد. اشعارش حاوی حکایت و تمثیل است. سبک مقالات علمی، فکری و کتابهایش مختص خود اوست. نثرش بسیار ساده است. گرچه گرایش‌های سوسیالیستی در آثارش نمایان است، اما بر ناسیونالیسم تأکید بیشتری می‌‌کند. گوک‌آلپ را بنیادگذار جامعه‌شناسی ترکیه می‌دانند. از آثارش در شعر: سیب سرخ (۱۹۱۴)؛ زندگی جدید (۱۹۱۸)؛ نور طلایی (۱۹۱۳)؛ در نثر: پایه‌های ترک‌گرایی (۱۹۲۳)؛ تاریخ تمدن ترک (۱۹۲۵)؛ مسئلۀ معارف ملی (۱۹۶۴).