علاءالسلطنه، محمدعلی خان (تهران ۱۲۱۷ـ۱۲۹۷ش)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

علاءالسّلطنه، محمّدعلی خان (تهران ۱۲۱۷ـ۱۲۹۷ش)

ملقب‌ به‌ «مُعین‌‌الْوُزراء»، سیاستمدار و نخست‌وزیر دورۀ‌ مشروطیت. میرزا محمدعلی خان‌، فرزند میرزا ابراهیم‌ مهندس‌ بود که در بغداد به‌ تکمیل‌ تحصیلاتش‌ پرداخت‌ و در ۱۲۷۴ق، در وزارت‌ امور خارجه‌ استخدام‌ شد و در بمبئی و بغداد و تفلیس خدمت کرد. در ۱۳۰۷ق ناصرالدین‌ شاه‌ با اعطای‌ لقب‌ «علاء‌السلطنه‌» او را با سمت‌ وزیرمختاری‌ به‌ لندن‌ فرستاد. وی‌ حدود هجده‌ سال‌ در این‌ سمت‌ خدمت‌ کرد و به‌ پاس‌ این‌ خدمات‌، از شاه‌ لقب‌ پرنس‌ گرفت‌. پس‌ از صدور فرمان‌ مشروطیت‌ (۱۳۲۴ق) به‌ ایران‌ آمد و کفیل‌ وزارت‌ امور خارجه‌ شد. وی‌ در بسیاری‌ از کابینه‌های‌ دوران‌ مشروطیت‌ عضویت‌ داشت‌. علاء‌السلطنه‌ دو بار به‌ نخست‌وزیری‌ رسید (۱۳۳۱، ۱۳۳۵ق/۱۲۹۲، ۱۲۹۶ش‌). در دورۀ‌ اول نخست‌وزیری‌ او، روس‌ و انگلیس‌ امتیازات‌ مالی‌ـ ‌اقتصادی‌ متعددی‌ از ایران‌ اخذ کردند و در دورۀ‌ دوم‌، پلیس‌ جنوب‌ را که انگلیس‌ها تأسیس کرده بودند به‌رسمیت‌ شناخت‌. او چندین‌بار وزیر امور خارجه‌، وزیر فرهنگ‌ و معارف‌، وزیر فواید عامّه‌ و تجارت،‌ و وزیر عدلیه‌ شد. وی‌ به‌ زبان‌های‌ فارسی‌، عربی‌، انگلیسی‌، فرانسوی‌ و ترکی‌ تسلط‌ داشت‌.